________________
૩૪
સ્વ - પરમાં એકત્વ બુદ્ધિ હોવાથી, પર વસ્તુ વડે મને ન ચાલે એમ તે માને છે. પરંતુ એમ માનનાર અજ્ઞાની જીવ પણ ક્ષણે ક્ષણે પર પદાર્થ વગર જ ચલાવી રહ્યો છે. પૈસા, શરીર વગેરે પદાર્થ ન હોય તે વખતે શું આત્માનું પરિણમન અટકી જાય છે? કે આત્માનો નાશ થઈ જાય છે? એમ તો થતું નથી. આત્માનું જ્ઞાન તો સદાય પોતાના સ્વભાવથી જ પરિણમે છે, અને આત્મા સદાય જ્ઞાનથી જીવે છે. જો જ્ઞાન ન હોય તો આત્મા જ ન હોય, એટલે જ્ઞાન વગર આત્માને એક પળ પણ ચાલે નહિ. પર દ્રવ્ય અને રાગ વગર પણ આત્માને ચાલે છે. સિદ્ધ ભગવાનને કાંઈ પર દ્રવ્યનો સંયોગ કે રાગ નથી એકલા જ્ઞાનથી જ તેમનો આત્મા ટકેલો છે. દરેક આત્મા સદાય પોતાના જ્ઞાન સ્વભાવથી અને પરના અભાવથી જ ટકે છે. મારા જ્ઞાન સ્વભાવ તરફ વળીને સમ્યક શ્રદ્ધાજ્ઞાન પ્રગટ કરું તે મારું સ્વરૂપ છે. પરથી છૂટો અને વિકારથી પણ છૂટો એવો મારો પરિપૂર્ણ જ્ઞાન સ્વભાવ છે, તે સ્વભાવના આશ્રયે જાણવાનું મારું સ્વરૂપ
આમ પોતાના આત્માનો અનુભવ કરવો તે જ અનંત કાળના જન્મ' મરણોથી છૂટવાનો એક જ ઉપાય છે. વચનામૃત (આત્મભાવના) : ૧. ભગવાન આત્મા જ્ઞાયકમૂર્તિ, આનંદમૂર્તિ છે. જેમાં સાકરનો ગાંગડો ગળપણથી
ભરેલો છે તેમ જ્ઞાયક આત્મા આનંદથી ભરેલો છે, શાશ્વત આનંદનું ધામ છે. ' ૨. શરીરથી આત્મા જુદો છે. જે જાણનાર છે તે આત્મા છે. વિકલ્પ આવે છે તે
પણ આત્મા નહિ, વિકલ્પથી જુદો જે જાણનારતે આત્મા. વિકલ્પની પાછળ જે જ્ઞાન ધારા છે, જ્ઞાયક છે તે આત્મા છે. તેમાં દષ્ટિ લગાવતા આનંદ આવે
૩. હું જ્ઞાયક છું, જ્ઞાનનો પિંડ છું, અબદ્ધ છું, આવા વિચારો કરતા જો થાકી
જવાય તો દેવ-ગુરૂના મહાન પ્રસંગો, તીર્થયાત્રાના મહાન પ્રસંગો એવા પ્રસંગો યાદ કરવા. વિકલ્પની સાથે જ્ઞાન છું' તે ધ્યાનમાં રાખવું; “હું નિરાળો....
નિરાળો છું.' ૪. તત્ત્વની રૂચિ જ આત્માની નજીક લઈ જાય છે અને દર્શન મોહને તોડીને મંદ
કરે છે. રુચિ યથાર્થ કરવી. વિકલ્પો તો અનંતા આવે. ૫. પરિણામની ધારા પલટાઈ જાય તો ફરી ફરી જ્ઞાયકના વિચાર કરવા. પેટમાં જે