________________
૩૩
૧૦. હે ભાઈ ! એક વાર તું એમ તો માન કે હું જ્ઞાન સ્વરૂપ જ છું, રાગાદિ મારામાં
છે જ નહિ. પર્યાયમાં રાગાદિ થાય તે મારા સ્વરૂપમાં નથી ને મારું જ્ઞાન તે રાગમાં એકમેક થઈ જતું નથી.' - એમ રાગ અને જ્ઞાનની ભિન્નતાને જાણીને એકવાર તો રાગથી જુદો પડીને આત્માના જ્ઞાનનો અનુભવ કર ! તારા જ્ઞાન
સમુદ્રમાં એકવાર તો ડૂબકી માર ! ૧૧. સ્વમાં એકતાનો અભિપ્રાય તે ધર્મ છે અને પરમાં એકતાનો અભિપ્રાય તે
અધર્મ છે. સ્વના આશ્રયે જ ધર્મની ઉત્પત્તિ થાય છે. સ્વભાવની શ્રદ્ધાથી
પર્યાયમાં સમયે સમયે જ્ઞાનની વિશુદ્ધતા થતી જાય છે. ૧૨. હે ભાઈ! જે ક્ષણે પુણ્ય-પાપ છે તે સમયે આત્મ સ્વભાવ છે કે નથી? જો છે'
તો તે વખતે તને તારું જ્ઞાન આત્મ સ્વભાવ તરફ વળેલું ભાસે છે કે પુણ્ય-પાપ તરફ વળેલું ભાસે છે? એક જ સમયમાં ત્રિકાળી સ્વભાવ અને ક્ષણિક પુણ્યપાપ એ બંને છે. તેમાં ત્રિકાળી સ્વભાવની હયાતિ સ્વીકારીને તેનો આશ્રય કરવો તે ધર્મનું મૂળ છે અને ત્રિકાળી સ્વભાવની હયાતિ ન કબૂલતાં પરની અને ક્ષણિક પુણ્ય-પાપની હયાતિને કબૂલવી તે મિથ્યાત્વ છે, તે પાપનું મૂળ છે. સ્વભાવમાં વળેલું જ્ઞાન તે સ્વસમય છે અને તે જ મોક્ષમાર્ગ છે. પરભાવમાં વળેલું જ્ઞાન તે પર સમય છે અને તે સંસારનું મૂળ છે. ભેદજ્ઞાન માટે ની પ્રેરણા : ૧. આત્માને સર્વ પર દ્રવ્યોથી જુદો અનુભવવો. એ રીતે આત્માના જ્ઞાનસ્વભાવને
સમસ્ત પર દ્રવ્યોથી ભિન્ન દેખવો. કઈ રીતે દેખવો? પૂરો જ્ઞાન સ્વભાવ તે હું છું, તે સિવાય અન્ય ભાવો હું નથી... એમ બરાબર જાણીને, પર તરફના
પોતાના વળતા જ્ઞાનને સ્વભાવ તરફ વાળીને શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કરવો. ૨. હું ચિદાનંદસ્વરૂપ છું, રાગાદિ કોઈ ભાવો મારા નથી, પર દ્રવ્યો કે પર ભાવોના
આશ્રયે મારું જ્ઞાન નથી – એમ પરથી ભિન્નતા જાણીને - ત્યાંથી જ્ઞાનને ખસેડી ને આત્મ સ્વભાવના આશ્રયે જ્ઞાનને એકાગ્ર કરીને અનુભવ કરવો, તે અનંત કાળમાં નહિ કરેલો એવો અપૂર્વ આત્મધર્મ છે. ચોથા ગુણસ્થાને, મતિ
શ્રુતજ્ઞાનથી એવો અનુભવ થાય છે. ૩. દરેક વસ્તુ સ્વાધીનપણે જ પોતાનું કાર્ય કરી રહી છે. કદી કોઈ પણ વસ્તુ
બીજા સાથે મળીને કાર્ય કરતી નથી. આ આત્મા કદી કોઈ પણ પર વસ્તુને લીધે નભતો નથી, પર દ્રવ્યોનો તો આત્મામાં અભાવ જ છે. અજ્ઞાની જીવને