Aatmdarshan

SR No.: 006038
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 39

૩૨
૩. જો જીવ પોતાના જ્ઞાનને આત્મા સાથે એકતા અને પરથી ભિન્નતા માને તો જીવ પોતાના જ્ઞાનને પર લક્ષથી છોડાવી આત્મામાં એકાગ્ર કરે એટલે તેનું જ્ઞાન શુદ્ધ સ્વભાવરૂપે પરિણમે ને વિકારથી છૂટી જાય. પરથી જુદાપણું જ્ઞાન (ભેદજ્ઞાન) તે મુક્તિનો ઉપાય છે.
૪. શરીરાદિમાં જે સુખ માને છે તેને તે શરીરાદિ પર વહાલપ છે, તેથી તેનાથી તે પોતાને જુદો માનતો નથી. ત્યાં તો તેનાથી જુદો જ છે. છતાં નથી માનતો તે માન્યતા મિથ્યાત્વ છે, તે તો અજ્ઞાન છે.
૫. જેને સ્વભાવની રુચિ છે - સ્વભાવની વહાલપ છે તે નિર્મળ જીવ સ્વભાવના આધારે પ્રગટેલા નિર્મળ પર્યાયોથી પોતાને જુદો માનતો નથી; વિકારને પોતાથી જુદો માને છે. તે સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની પર્યાયો પ્રગટ કરે છે.
૬. પોતાના જ્ઞાનને પરાધીન માન્યું છે, પર સાથે એકમેક માન્યું છે, તે તો અનાદિનો વિભ્રમ છે, તે અનાદિ વિભ્રમ પુણ્ય-પાપનું મૂળ છે અને તે જ સંસારનું મૂળ છે. પોતાના સ્વાધીન જ્ઞાનની પ્રતીત કરે તો તે અનાદિ વિભ્રમ ટળીને સમ્યક્ત્વ થાય છે. તે સમ્યક્ત્વ જ મોક્ષનું મૂળ છે. ધર્મનું મૂળ સમ્યગ્દર્શન છે. સંસારનું મૂળ મિથ્યાત્વ છે, ને મોક્ષનું મૂળ સમ્યક્ત્વ છે.
૭. વિકાર અને આત્માની એકત્વબુદ્ધિ તે અનાદિ વિભ્રમ છે, તે વિભ્રમ જ પુણ્યપાપનું મૂળ છે, અને પુણ્ય-પાપ પર સમય છે. જ્ઞાનીને સ્વભાવમાં એકતા છે, અજ્ઞાનીને પુણ્ય-પાપમાં એકતા છે. આત્માના સ્વભાવની શ્રદ્ધા કરીને તેમાં એકતા-અભેદતા થાય તે સ્વ સમય છે, અને તે પુણ્ય-પાપનો નાશ કરીને મોક્ષ પ્રગટ કરવાનું મૂળ છે. સ્વભાવની એકતા જેને ભાસતી નથી તે મિથ્યાદષ્ટિ છે. સ્વભાવની એકતા જેને ભાસે છે તે સમ્યગ્દષ્ટિ છે.
૮. શ્રદ્ધા-જ્ઞાનીે આત્માથી બહાર જતાં નથી અને શ્રદ્ધા જ્ઞાનથી આત્મા જુદો રહેતો નથી. શ્રદ્ધા-જ્ઞાનાદિ આત્માથી એકમેક છે અને પરથી જુદા છે. આમ પરથી જુદાપણું સમજે તેને પર સામે જોવાનું ન રહ્યું પણ પોતાના સ્વભાવમાં જ જોવાનું રહ્યું. તેને સ્વભાવના લક્ષે તે ક્ષણે જ્ઞાનની શુદ્ધતાની જ ઉત્પત્તિ થાય છે.
૯. શરીર-મન-વાણીનું અસ્તિત્વ મારાથી છે - એમ માને તે મિથ્યાદષ્ટિ છે. પુણ્યપાપનું જે ક્ષણિક હોવાપણું છે તે પુણ્ય-પાપને આત્માના સ્વભાવમાં માને તે મિથ્યાદષ્ટિ છે. જેને શુદ્ધ સ્વભાવની જ મુખ્યતા ભાસે છે તે સમ્યગ્દષ્ટિ છે. સમયે સમયે શુદ્ધતાનો પ્રતિભાસ થાય તેનું મૂળ સમ્યગ્દર્શન છે.