________________
૩૧
૨. પછી સમજણ વડે બાહ્ય શરીરને આત્માથી જુદું કરવું.
૩. પછી તેજશ-કાર્મણરૂપ શરીરને આત્માથી જુદો ગણવો.
૪. અંદરમાં આઠ કર્મજનિત રાગાદિ ઉપાધી ભાવોને પણ જુદા ગણવાં.
૫. છેવટે ભેદ જ્ઞાનના વિકલ્પના વિલાસને પણ જુદો ગણવો.
૬. એ બધાની અંદર સૂક્ષ્મ ચૈતન્ય પ્રભુ (જ્ઞાયક) અખંડરૂપ બિરાજે છે. સ્વ સન્મુખ થઇ અંતરમાં દૃષ્ટિ કરવી.
૭. તેને મતિ-શ્રુત જ્ઞાનના પ્રમાણ વડે અંતરમાં ધારણ કરીને તેનો જ વિચાર કરવો તેમાં જ મગ્ન થવું, મગ્ન થતાં થતાં તેમાં જ લીન થવું.
૮. ભગવાન આત્મા અનંત અનંત ગુણ સંપન્ન જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ છે એનો મહિમા લાવીને સ્વ સન્મુખ રહેવું - હું એ જ છું - એમાં અહમ્ સ્થાપવું.
૯. એ લીનતામાં હવે એક જ વાત બાકી રહે - હું શાયક... જ્ઞાયક...જ્ઞાયક...એવી નિરંતર લગની લાગી જ રહે.
૧૦. જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપની લગની લાગતાં - એનો પ્રમોદ, પરિચય, પ્રીતિ, પ્રવૃત્તિ થતાં એની પ્રાપ્તિ થયા વગર રહે નહિ. એનો અનુભવ થાય જ.
આ નિજપદને પામવાની - સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવાની વિધિ છે. આ જ સમ્યક્દશા છે. આ જ જ્ઞાન દશા છે.
ભેદ જ્ઞાન વડે જ્ઞાન સ્વભાવના અનુભવનો ઉપદેશ :
૧. સર્વ પર દ્રવ્યોથી જુદું અને પોતાના સ્વભાવથી અભેદ એવા શુદ્ધ જ્ઞાનને દેખવું, એવા શુદ્ધ જ્ઞાનને અનુભવવું, એમાં જ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગ આવી જાય છે.
‘‘હવે એ પ્રમાણે સર્વ પર દ્રવ્યો સાથે વ્યતિરેક વડે અને જ્ઞાન દર્શનાદિ જીવ સ્વભાવો સાથે અવ્યતિરેક (અભિન્નતા) વડે પરમાર્થરૂપ શુદ્ધજ્ઞાન એક અવસ્થિત દેખવું અર્થાત્ પ્રત્યક્ષ સ્વ સંવેદનથી અનુભવવું ’’ આ જ ભેદ જ્ઞાન છે.
૨. આત્મા તરફ ઢળતાં નિર્મળ પર્યાયને અહીં જીવ સ્વભાવ કહ્યો છે કેમ કે તે પર્યાય સ્વભાવ સાથે અભેદ છે. આત્મ સ્વભાવમાં વળતાં જે સમ્યગ્દર્શન વગેરે નિર્મળ દશાઓ પ્રગટી તેનાથી જ્ઞાન જુદું નથી. એટલે જ્ઞાન સ્વભાવી આત્મા અને નિર્મળ પર્યાયો અભેદ છે.