Aatmdarshan

SR No.: 006038
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 34

જીવનું કર્તવ્ય શું છે? : ૧. જીવના રાગનું કાર્ય પરમાં થતું નથી. સ્ત્રી, પુત્ર વગેરે જ્યારે મરણ પથારીએ
પડ્યા હોય ત્યારે, તે બચે તો સારું એમ પોતે ઘણો રાગ કરે છે, છતાં તે મરી જાય છે, પોતાના રાગને કારણે તેમાં કાંઈ થતું નથી, પોતે તો પરથી જુદો જ
છે. પોતે પોતામાં રાગ કરી શકે પણ પરમાં કાંઈ ન કરી શકે. ૨. જો આમ યથાર્થપણે સમજે તો પર તરફથી પાછા ફરીને પોતાના જ્ઞાન સ્વભાવ
તરફ વળે, ને રાગનો પણ કર્તા થાય નહિ. હે ભાઈ! તને પ્રત્યક્ષ દેખાય છે કે તારો રાગ પરમાં કાંઈ જ કરી શકતો નથી. જેમ પરમાં તારો રાગ વ્યર્થ છે, તેમ તે રાગ આત્માને પોતાને પણ કાંઈ લાભ કરતો નથી. જો સ્ત્રી-પુત્ર-શરીર વગેરે પદાર્થો તારા હોય તો તેના પર તારો અધિકાર કેમ ન ચાલે? અને તારી ઈચ્છા પ્રમાણે જ તે પદાર્થો કેમ ન પરિણમે? માટે તું તારા જ્ઞાનમાં એમ નિર્ણય કર, કે મારું જ્ઞાનસ્વરૂપ બધાય પર પદાર્થોથી જુદું છે, પર પદાર્થો તરફના વલણથી રાગની ઉત્પત્તિ થાય તેનાથી પણ જુદું છે, ને પર તરફ વળીને રાગમાં જે જ્ઞાન અટકી જાય તેનાથી પણ જુદું છે; એમ જાણીને તારા જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા તરફ વળ, તેનો જ અભ્યાસ કર, તેની રુચિ કર, તેનું મંથન કર, તેની શ્રદ્ધા કર, તેનો
જ અનુભવ કર. નિરંતર તે જ એક નિશ્ચય કર્તવ્ય કરવા જેવું છે. ૩. જીવ જ એક જ્ઞાન છે, કારણ કે જીવ ચેતન છે, માટે જીવને અને જ્ઞાનને
અવ્યતિરેક (અભિન્નતા) છે. જે જ્ઞાન જીવ સ્વભાવ તરફ ઢળીને જીવ સાથે અભેદ થાય તે જ્ઞાન જ ચેતન છે, અને તે પોતે જીવ છે. શરીર વગેરે વસ્તુઓ તો જડ છે. તેમાં જ્ઞાન નથી. પુણ્ય પાપના ભાવ પણ ચેતન નથી અને પરલક્ષે અટકીને થનારો જ્ઞાનનો વિકાસ તે પણ ચેતન નથી. જે જ્ઞાન આત્માને લક્ષે એકાગ્ર થતું નથી તે જ્ઞાન આત્માનું સ્વરૂપ નથી, તેથી પરમાર્થે તે જ્ઞાન આત્માથી જુદું છે. તે જ્ઞાનથી આત્માને કાંઈ લાભ નથી. જે જ્ઞાન રાગ સાથે એકતા કરે તે મિથ્યાજ્ઞાન છે, ને તે સંસારનું કારણ છે. સ્વભાવનો આશ્રય કરીને જે જ્ઞાન ખીલ્યું તે જ્ઞાન આત્મા સાથે જ અભેદ થાય છે. જે જ્ઞાન આત્માની સાથે એકતા કરીને આત્માને કેવળજ્ઞાન પમાડે તેને જ આત્માની ચૈતન્યકળા કહેવાય. આવી ચૈતન્યકળા પ્રાપ્ત કરી તું આત્માનો અનુભવ કર. આ જ એક કરવા જેવું કર્તવ્ય છે અને તે જ ધર્મ છે.