________________
જીવનનું ખરું કર્તવ્ય શું છે? : ૧. મુક્તિનો એક જ માર્ગ છે. તે એક જ માર્ગે ચાલવાનું છે. ગુરૂદેવે એક માર્ગ
બતાવ્યો છે. બધું કરી કરીને આત્માનું કરવાનું છે. ૨. તત્ત્વનું ચિંતન કરે છે. શાસ્ત્રાભ્યાસ કરે, દેવ-શાસ્ત્ર-ગુરૂની મહિમા કરે તે
બધામાં એક આત્માનું જ ધ્યેય રાખવાનું છે. આત્માને ઓળખવો તે જ કરવાનું છે. આત્માનો સ્વભાવ કેવી રીતે પ્રગટ થાય? તેનો મૂળ સ્વભાવ જ જ્ઞાનદર્શન-ચારિત્ર આદિ અનંતગુણોથી ભરેલો છે તે શુદ્ધરૂપે કેવી રીતે પરિણમે? જે અનાદિથી વિભાવ પર્યાય થઈ રહી છે તે પલટીને સ્વભાવ પર્યાય કેવી રીતે
થાય? શુદ્ધ આત્મા શુદ્ધતારૂપે કેવી રીતે પરિણમે? આ પ્રયત્ન કરવાનો છે. ૩. વિભાવ તરફ દષ્ટિ કરવાથી વિભાવ પર્યાય થઈ રહી છે તે છૂટીને શુદ્ધરૂપે
પરિણમન થાય તે તેના સમ્ય સ્વભાવની પ્રગટતા છે તે ભાવ તેનું ઘર છે, રહેવાનું મૂળ સ્થાન છે. સમયસારમાં આવે છે ને? જ્ઞાયક જ સ્થાના સ્થાન છે, રહેનારનું રહેઠાણ છે, તે સર્વસ્વ છે. પણ અજ્ઞાની, પોતાનો સ્વભાવ
નથી, પોતાનું ઘર નથી અર્થાત્ જે પર ઘર છે ત્યાં બહારમાં ચાલ્યો ગયો છે. ૪. ચૈતન્યનું સ્વામીત્વ ચૈતન્યમાં છે, છતાં પરનું સ્વામીત્વ અજ્ઞાન અવસ્થાથી
માન્યું છે. પરનું કરી શકું એમ માનવું તે અજ્ઞાનતા છે. તે પરનું કરી શકતો નથી અને પરનું કરવા મથી રહ્યો છે. પોતે ચૈતન્ય તરફ દષ્ટિ કરે તો પોતે પોતાનું કરી શકે છે. પોતાની પર્યાય શુદ્ધ રૂપે પરિણમે તે પોતે કરી શકે છે. આ બધું પર ઘર છે, તેનાથી ભેદ જ્ઞાન કરીને પોતાના સ્વભાવમાં દષ્ટિ સ્થાપે અને શુદ્ધ
સ્વભાવમાંથી શુદ્ધ પર્યાય પ્રગટ થાય તે કરવાનું છે. ૫. આચાર્યદેવ કહે છે કે અહીં આવ.... અહીં આવ... આ તારૂં રહેવાનું રહેઠાણ
છે. આ તારૂં પદ છે. બીજું બધું અપદ છે. પોતાનું પદ તો ચૈતન્ય પદ છે, તેમાં તું આવે. તારે તે કરવાનું છે. બહારની વિભાવની પ્રવૃત્તિથી નિવૃત થઈ નિવૃત્તિ સ્વરૂપ આત્મામાં જ પરિણતિ પ્રગટ કરવા જેવી છે. પોતામાં જ પરિણતિ કરવી અને પર સાથેની પ્રવૃત્તિ તોડવી તે જીવનમાં કરવાનું છે. તેને માટે શાસ્ત્રાભ્યાસ, દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્રનો મહિમાં આવવો જોઈએ. ચૈતન્યની પરિગતિ કેમ પ્રગટ થાય? શુદ્ધાત્મા તરફ લક્ષ કરી દ્રવ્યદષ્ટિ કેમ પ્રગટ થાય? અનુભૂતિ કેમ થાય? તે જીવનનું ખરૂ કર્તવ્ય છે.