Page Text
________________
૨. સમસ્ત પદાર્થોને-લોકાલોકને જાણે છતાં પણ તે-રૂપ નહિ થતો એવો ભિન્ન
રહે છે અહાહા...! આવો જ્ઞાન સ્વભાવ છે. ભાવશક્તિને કારણે જ્ઞાનગુણનું વિકારરહિત જે નિર્મળ પરિણમન થાય છે તેમાં સમસ્ત વિશ્વ જાણવામાં આવે છે છતાં જ્ઞાનની પર્યાય વિશ્વરૂપ થતી નથી. કેવળજ્ઞાનની પર્યાય આખા લોકાલોકને જાણે છે. લોકાલોક છે માટે તે પર્યા, જાણે છે એમ નથી. પરંતુ પોતાની પર્યાયની એવી જ શક્તિ અને સામર્થ્ય છે. લોકાલોકને જાણે છતાં જ્ઞાનની પર્યાય શેયરૂપ થઈ નથી અને શેય છે તે જ્ઞાનની પર્યાયરૂપ થયું નથી.
આવો જ વસ્તુનો સહજ સ્વભાવ છે. એના મહિમાની શી વાત! ૩. શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાય પણ તેવી રીતે વિશ્વને જાણે છે, છતાં તે પર્યાય વિશ્વથી
ભિન્ન રહે છે. શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાય ભલે પરોક્ષપણે જાણે, પણ જાણવામાં કોઈ ચીજ બાકી ન રહે. કેવળજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનમાં પ્રત્યક્ષ-પરોક્ષનો ફેર છે, બીજો કોઈ ફેર નથી. બીજી રીતે કહીએ તો જે રાગની મંદતા છે તેને જ્ઞાન જાણે છે,
છતાં જ્ઞાનનું પરિણમન રાગથી ભિન્ન રહે છે એટલે કે તે વિશ્વ ઉપર તરે છે. ૪. વળી તે જ્ઞાન સ્વભાવ પ્રત્યક્ષ ઉદ્યોતપણાથી સદાય અંતરંગમાં પ્રકાશમાન છે
એટલે કે પર, મન કે રાગની સહાય વિના પોતાના અનુભવમાં તે પ્રત્યક્ષ થાય છે. અંતરંગમાં પ્રકાશમાન વસ્તુ ત્રિકાળ છે. તેથી એવો અનુભવ પર્યાયમાં થતાં તે પર્યાય પણ સદા પ્રકાશમાન રહે છે. શક્તિમાંથી વ્યક્તિ પ્રકાશમાનરૂપ જ હોય છે. જ્ઞાનસ્વભાવ પોતાથી પ્રાપ્ત થાય છે, રાગની મંદતાથી નહિ. આને એકાંત કહો તો એકાંત જ છે. સમ્યફ એકાંત છે. સમ્યક એકાંત વિના અનેકાંત નું જ્ઞાન પણ યથાર્થ થતું નથી. સમ્યફ એકાંતમાં આવ્યા વિના પર્યાય, રાગ કે નિમિત્તનું અનેકાંતપણું જ્ઞાન યથાર્થ થતું નથી. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર પણ કહ્યું છે કે“અનેકાંત પણ સમજુ એકાંત એવા નિજપદની પ્રાપ્તિ સિવાય અન્ય હેતુએ ઉપકારી નથી.” ભાઈ ! આ કરવું સરળ છે કારણકે (પોતે) જે વસ્તુ છે તેને પ્રાપ્ત કરવી
છે. રાગ પોતામાં નથી તેથી તે પ્રાપ્ત કરવા સુલભ નથી. પ. આ જ્ઞાન સ્વભાવને જેણે જાણ્યો, અનુભવ્યો તેને તે કેવો જણાય છે? કે તે
અવિનશ્વર છે. નાશ ન થાય એવો ત્રિકાળ શાશ્વત જ્ઞાન સ્વભાવે છે. તે સ્વતઃ સિદ્ધ છે, એટલે તેનો કોઈ કર્તા નથી. વળી તે પરમાર્થરૂપ છે. જેણે આવા
આત્માને અનુભવમાં લીધો તેને તે આવો છે. ૬. પ્રભુ ! તું આવો જ છે. તારી જાત જે આવી છે. સહજ વસ્તુ આવી છે. જ્ઞાન
સ્વભાવ સમસ્ત વિશ્વને જાણવામાં સમર્થ હોવા છતાં તેનાથી ભિન્ન રહે છે.
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |