Page Text
________________
૧૫૨
અન્યથા પુરુષાર્થ કર્યો છે, સ્વભાવનો પુરુષાર્થ કર્યો નથી પણ વિભાવનો કર્યો છે. દયા, દાનાદિ, પૂજા-ભક્તિ આદિ વ્યવહાર સાધન કરે છે તેને કમબદ્ધ પર્યાય બેઠું નથી. ક્રમ તો વસ્તુનો સ્વભાવ છે પણ મિથ્યા દષ્ટિની માન્યતામાં ક્રમ આવ્યો નથી. ક્રમ માનેલ હોય તો પુણ્યથી ધર્મ માને નહિ પણ સ્વભાવની
શ્રદ્ધા કરે. ૧૪. તીર્થકર ભગવાને સ્વભાવનો, વિભાવનો, ક્રમબદ્ધ પર્યાયનો, નિશ્ચય
વ્યવહારનો, ઉપાદાન-નિમિત્તનો ઉપદેશ આપ્યો છે. સાચા ઉપદેશથી નિર્ણય થતાં ભ્રમ દૂર થાય છે, કર્મ નડતું નથી. સાંભળનાર નિર્ણય કરે છે કે જ્ઞાન સ્વભાવી આત્મા છે, જાણવું-દેખવું તેનું કાર્ય છે, પરમાં ફેરફાર કરવો તે તેનું કાર્ય નથી. આમ સાચો નિર્ણય કરે તો ધર્મ થાય. પણ આ જીવ આવો પુરુષાર્થ કરતો નથી તેથી ભ્રમ દૂર થતો નથી. નિમિત્ત અને વિકાર ઉપરની દષ્ટિ છોડી સ્વભાવ તરફ દષ્ટિ કરે તો ભ્રમ ટળે પણ અજ્ઞાની જીવ તે પ્રકારનો પુરુષાર્થ કરતો નથી. નિર્ણય કરે તો મોહ કર્મ સ્વયં ટળે. હું જ્ઞાન સ્વભાવી આત્મા છું
એવો નિર્ણય કરવાથી મોહની સ્થિતિ અનુભાગ ઘટી જાય છે. ૧૫. આત્મા જ્ઞાન સ્વભાવી છે, વિકાર ઉપાધિ છે, સંયોગ પર છે એવો નિર્ણય
કરવો એ જ સત્ય પુરુષાર્થ છે. જ્ઞાન સ્વભાવી આત્મામાં ઉપયોગ લગાવતો નથી એ પોતાનો દોષ છે. કર્મનો કાંઈ દોષ નથી. આત્મામાં અંતર વલણ કરવું,
અને બાહ્ય વલણ છોડવું તે પુરુષાર્થ છે. ૧૬. આત્મા સંયોગને લાવનાર કે ટાળનાર નથી. ઈચ્છા તોડી સ્વભાવમાં લીનતા
કરે તો પવિત્ર દશા પ્રગટ થાય, ત્યારે કર્મ સ્વયં ટળી જાય છે. જીવ-અજીવ આદિ સાત તત્વ છે. તત્ત્વનો નિર્ણય કરવામાં પુરુષાર્થ કરવો. જીવ જ્ઞાન સ્વભાવી છે, શરીર અજીવ સ્વભાવ છે, પુણ્ય-પાપ, આસ્રવ-બંધ વિકાર સ્વભાવી છે. આત્માના આશ્રયે સંવર-નિર્જરા અને મોક્ષ પ્રગટે છે. ઉપદેશ સ્વભાવનો નિર્ણય કરવા માટે છે. ઉપાદાન-નિમિત્ત શું? વ્યવહાર-નિશ્ચય શું? દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય શું? કમબદ્ધ પર્યાય શું? એનો નિર્ણય કરવામાં પુરુષાર્થ લગાવે તો મોક્ષના ઉપાયમાં પુરુષાર્થની સિદ્ધિ થાય. જ્યાં ઉપયોગ લગાવે
ત્યાં નિર્ણય થઈ શકે છે. સ્વમાં લગાવે તો સ્વનો અને પરમાં બગાવે તો પરનો નિર્ણય થઈ શકે છે. ૧૭. પ્રથમ વસ્તુના નિર્ણયપૂર્વક યથાર્થ શ્રદ્ધા કરવી જોઈએ, તેને બદલે વ્રત-તપાદિ
કરવા માંડે ને તેમાં ધર્મ માની લે તો અધર્મ થાય. વળી તત્ત્વ નિર્ણય કરવામાં
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |