Aatmdarshan

SR No.: 006038
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 142

૧૩૫
નથી, તેમ જીવ અને કર્મનો સંબંધ પણ અનાદિથી જાણવો. ૫. હવે જીવ દ્રવ્ય તો દેખવા-જાણવારૂપ ચૈતન્ય ગુણનું ધારક છે, ઇન્દ્રિયગમ્ય ન
હોવા યોગ્ય અમૂર્તિક છે, તથા સંકોચ વિસ્તાર શક્તિ સહિત અસંખ્યાત પ્રદેશી એક દ્રવ્ય છે. તથા કર્મ ચેતના ગુણ રહિત જડ, મૂર્તિક અને અનંત પુગલ પરમાણુઓનો પુંજ છે, માટે તે એક દ્રવ્ય નથી. એ પ્રમાણે એ જીવ અને કર્મનો અનાદિ સંબંધ છે તો પણ જીવનો કોઈ પ્રદેશ કર્મરૂપ થતો નથી, તથા કર્મનો કોઈ પરમાણુ જીવરૂપ થતો નથી પણ પોત પોતાના લક્ષણે ધરી બંને જુદા જુદા રહે છે. જેમ સુવર્ણ અને રૂપાનો એક સ્કંધ હોવા છતાં પીતાદિ ગુણોને ધરી સુવર્ણ જુદું જ રહે છે તથા શ્વેતાદિ ગુણોને ધરી રૂપે જુદું જ રહે છે
તેમ એ બંને જુદાં જાણવાં. ૬. અમૂર્તિક આત્માથી મૂર્તિક કર્મોનો બંધ કેવી રીતે થાય છે?
જેમ વ્યક્ત ઇન્દ્રિયગમ્ય નથી એવા સૂક્ષ્મ પુદ્ગલો તથા વ્યક્ત ઇન્દ્રિયગમ્ય એવા સ્થૂલ પુલોનું બંધાન હોવું માનીએ છીએ તેમ ઇન્દ્રિયગમ્ય ન હોવા યોગ્ય એવો અમૂર્તિક આત્મા તથા ઇન્દ્રિયગમ્ય હોવા યોગ્ય મૂર્તિક કર્મોએ બંનેનું પણ બંધાન છે એમ માનવું. વળી એ બંધાનમાં કોઈ કોઈનો કર્તા તો છે નહિ, જ્યાં સુધી બંધાન રહે ત્યાં સુધી એ બંનેનો સાથ રહે, પણ છૂટા પડે નહિ; તથા પરસ્પર કાર્ય-કારણપણે તેઓને બન્યું રહે એટલું જ અહીં બંધાન જાણવું. હવે મૂર્તિક-અમૂર્તિકનું એ પ્રમાણે બંધાન થવામાં કોઈ વિરોધ નથી
એ પ્રમાણે બધા જીવો સંબંધી માનવું. . ૭. કર્મના પ્રકાર.
હવે તે કર્મ અનંત પ્રકારના છે. તેમાં મુખ્ય આઠ પ્રકાર છે. ત્યાં ચાર ઘાતી કર્મોના નિમિત્તથી જીવના સ્વભાવનો ઘાત થાય છે. ક. જ્ઞાનાવરણ : જીવના જ્ઞાન સ્વભાવની વ્યકિતતા થતી નથી. ખ. દર્શનાવરણ : જીવના દર્શન સ્વભાવની વ્યકતતા થતી નથી. પણ એ કર્મોના
ક્ષયોપશમ અનુસાર કિંચિત જ્ઞાન-દર્શનની વ્યકતતા રહે છે. ગ. મોહનીય કર્મ : આ કર્મ વડે જીવના સ્વભાવ નહિ એવા મિથ્યા શ્રદ્ધાન
અથવા ક્રોધ-માન-માયા અને લોભાદિક કષાયોની વ્યકતતા થાય છે. ઘ. અંતરાય કર્મ : આ કર્મ વડે જીવનો સ્વભાવ દીક્ષા લેવાના સામર્થરૂપ છે વીર્ય-તેની વ્યકતતા થતી નથી. પાગ તેના ક્ષયોપશમ અનુસાર કિંચિત શક્તિ