________________
કરી શકે છે તેમ પોતે શાંતિ પણ રાખી શકે છે. ગમે તેવા સંયોગો આવે તો પણ આકુળતા ન કરવી, બહુ ખેદ ન કરવો.
તેણે જેમ કરવું હોય તેમ તે કરી શકે છે. પોતે પોતાનો સ્વભાવ ઓળખવો, વિભાવથી છૂટું પડવું, આત્મામાં જવું, તે બધું પોતે સ્વતંત્ર કરી શકે છે. ભાવ કરી શકે છે પણ બહારનું નથી કરી શકતો. જે જીવ રાગ-દ્વેષ-મોહ, ક્રોધ-માન-માયા-લોભ પણ ટાળી ન શકે તો પરાધીન થઈ જાય. રાગ કર્મ કરાવે, દ્વેષ કર્મ કરાવે, હવે હું શું કરું? આમ જો પોતે કાંઈ ન કરી શકતો હોય તો ઉપદેશ નકામો જાય. આચાર્યો પણ એમ કહે છે કે તું રાગ-દ્વેષ કર મા, વિકલ્પ કર મા, તું શાંતિ રાખ. તે બધો ઉપદેશ વ્યર્થ જાય. માટે પોતે સ્વતંત્ર રીતે પરિણામ કરી શકે છે, પોતે શાંતિ રાખી શકે છે. કર્મ જ બધું કરાવતું હોય તો ઉપદેશ શાને માટે? કર્મ જીવના ભાવને કરાવી શકતું નથી. પોતે રાગ-દ્વેષમાંઅજ્ઞાનતા, મિથ્યાત્વ તથા અસંયમથી જોડાય છે તે પોતાના હાથની વાત છે કે જોડાવું કે ન જોડાવું? મૂળ સ્વભાવને ઓળખીને પુરુષાર્થ કરવામાં પોતે સ્વતંત્ર છે.
ભગવાનનો દિવ્ય ધ્વની કહે છે કે જીવો! તમે સ્વતંત્ર છો....સ્વતંત્ર છો.... સ્વતંત્ર છો, દ્રવ્યથી સ્વતંત્ર છો, ગુણથી સ્વતંત્ર છો અને પર્યાયથી પણ સ્વતંત્ર છો. પરાધીનતાને યાદ કરશો નહિ, તમારો વર્તમાન સમય તમારા હાથમાં છે. પૂર્વના વિકારનો તો વ્યય થઈ જાય છે, હવે વર્તમાન સમયનેવર્તમાન અવસ્થાને, વર્તમાન વર્તતી જ્ઞાનની પર્યાયને સ્વભાવ તરફ વાળવા તમે સ્વતંત્ર છો. તમારા સ્વભાવમાં ક્યારેય પણ જવું હોય તો તમને કોઈ સંજોગો રોકી શકતા નથી. તમારું સ્વરૂપ અવ્યાબાધ છે. તમારા કેવળજ્ઞાનની તૈયારી તમારા હાથમાં છે. તમે તમારા પરિપૂર્ણ સ્વભાવ તરફ વળો. વર્તમાનની અપૂર્ણતાનો આશ્રય કરશો નહિ, પૂર્વની વિકારી પર્યાયને યાદ કરશો નહિ, ભાવીની પર્યાયો ક્રમબદ્ધ છે, કેમ કે તેનો તો વર્તમાનમાં અભાવ છે. સંજોગો સામે જોશો નહિ, કેમ કે તેનો આત્મામાં ત્રિકાળ અભાવ છે.
આવા પરિપૂર્ણ અખંડ-અભેદ જ્ઞાયક સ્વભાવના આશ્રયના ઉપદેશ સાંભળીને પાત્ર જીવો પોતાના સ્વભાવ તરફ વળીને સમ્યગ્દર્શન પામી જાય છે-આત્માની અનુભૂતી કરી લે છે. કર્મ તેને રોકવા શક્તિમાન નથી.