Page Text
________________
૧૧૪
૫. પરને પોતારૂપ માનવાનું છોડીને જ્ઞાનના પરિણામ જ્યારે કેવળ એક શુદ્ધ
જ્ઞાનરૂપે પરિણમે ત્યારે જીવની અવસ્થા શુદ્ધ થતાં કેવળજ્ઞાન અને પરમ
સુખાદિ પ્રગટે. ૬. આ રીતે પરને જાણવું તે દોષ નથી પણ પરને પોતારૂપ માની રાગ-દ્વેષી
થવું તે જ જીવનો મહાન દુઃખદાયક દોષ છે. ૭. આ લોક સ્થિતિ જ એવી છે કે એમાં સત્યનું ભાવન કરવું પરમ વિકટ છે.
રચના બધી અસત્યના આગ્રહની ભાવના કરાવવાવાળી છે. નિમિત્તના સદ્ભાવમાં કાર્ય થતું દેખીને જીવ મિથ્યા બુદ્ધિથી એમ માની લે છે કે નિમિત્તથી કાર્ય થયું. ખરી હકીકત તો એ છે કે નિમિત્ત પર વસ્તુની અવસ્થામાં કોઈ ફેરફાર કરી શકવા સમર્થ નથી. એટલે કે નિમિત્ત પર વસ્તુની અવસ્થામાં ફેરફાર કરવામાં અકિંચિત્થર છે, કારણ કે પર વસ્તુ
સાથે નિમિત્તનો વ્યાપ્ય-વ્યાપક સંબંધ નથી. ૮. જ્યાં વ્યાપ્ય-વ્યાપકપણું હોય ત્યાં એકપણું હોય છે. જ્યાં એકપણું હોય
છે ત્યાં કર્તા-કર્મપણું એકમાં ઠરે. જ્યાં વ્યાપ્ય-વ્યાપકપણું ન હોય ત્યાં જુદાપણું ઠરે. પોતપોતાની વસ્તુમાં કર્તા-કર્મ-ક્રિયા વ્યાપ્ય-વ્યાપક હોય
છે, પરની સત્તામાં વ્યાપ્ય-વ્યાપક હોતા નથી. હ, નિમિત્ત તો ઉપાદાનથી જુદું છે, તે પોતાની અવસ્થામાં જ સ્વતંત્રપણે
ઉપાદાનથી જુદું પરિણમે છે, પર વસ્તુના કાર્યરૂપે તે પરિણમી શકતું જ
નથી. ૧૦.જીવ અને પુગલમાં પોતપોતાનો વિકાર થવામાં પરસ્પર નિમિત્ત
નૈમિત્તિક સંબંધ છે પણ કર્તા કર્મ સંબંધ નથી. એટલે કે આવું જ્યાં નિમિત્ત હોય ત્યાં આવું કાર્ય થતું દેખવામાં આવે છે, પણ નિમિત્ત તે કાર્યની ઉત્પાદક નથી. કાર્ય તો સ્વયં પોતાની વસ્તુમાં પોતાની શક્તિના બળથી
જ થાય છે, ત્યાં કાર્ય થવામાં નિમિત્ત તદ્ન અકિચિત્કર છે. . ૧૧.આ મહાન સિદ્ધાંતનો નિર્ણય કરીને આસ્તિષ્પ કર્યા સિવાય કોઈ પણ
જીવ સત્ય ધર્મને રસ્તે વળી શકે જ નહિ, કારણ કે મિથ્યા ભ્રાંતિ સેવતાં
વિકારનું ટાળવું અશક્ય જ છે. ૧૨.અનાદિ કાળથી જીવની પરિણતિ અશુદ્ધ થઈ રહી છે ત્યાં પુદ્ગલ કર્મ
નિમિત્ત છે. પુદ્ગલ વ્યાપ્ય-વ્યાપક થઈને જીવને વિકારી બનાવતું નથી,
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |