Page Text
________________
૧૦૭
૬. ચારિત્ર ગુણ પણ ક્રમે ક્રમે ઉઘડે છે, તે અંશે શુદ્ધ અને અંશે અશુદ્ધ (રાગષવાળો) નીચલી દશામાં હોય છે.
આ પ્રમાણે ત્રણેય ગુણના શુદ્ધ પર્યાયના વિકાસમાં તફાવત છે. ૩. દર્શન પાહુડની ૨૨મી ગાથામાં ભગવાન શ્રી કુંદકુંદાચાર્યે કહ્યું છે કે “જે (અમે
કહીએ છીએ તે) કરવાને સમર્થ હો તો કરજે, પણ જો કરવાને સમર્થન હો તો સાચી શ્રદ્ધા તો જરૂર કરવી, કેમકેકેવળી ભગવાને શ્રદ્ધા કરવાવાળાને સમ્યત્વ
કહ્યું છે.' ૮. સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને વિપરીત અભિનિવેશરૂપ આત્માનું શ્રદ્ધાન છે તે નિશ્ચય
સમ્યગ્દર્શન છે; તથા દેવ-ગુરૂ-ધર્મનું શ્રદ્ધાન તે વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શન છે. દેવગુરૂ-ધર્મની શ્રદ્ધાનમાં પ્રવૃત્તિની મુખ્યતા છે, તત્ત્વશ્રદ્ધાનમાં વિચારની મુખ્યતા છે. જે જ્ઞાનમાં જીવાદિ તત્ત્વોને વિચારે છે તેને તત્ત્વશ્રદ્ધાની કહેવામાં આવે છે. તે બંને સમજ્યા પછી કોઈ જીવ રાગનો અંશે અભાવ કરી સમ્યગ્દર્શન
પ્રગટ કરે છે. ૯. મિથ્યાત્વ ભાવ દૂર થતાં સમ્યગ્દર્શન ચોથે ગુણસ્થાને પ્રગટે છે. તે શ્રદ્ધા ગુણનો
શુદ્ધ પર્યાય હોવાથી નિશ્ચય સમ્યકત્વ છે. પરંતુ તે સમ્યગ્દર્શનની સાથેના ચારિત્ર ગુણના પર્યાયનો વિચાર કરવામાં આવે તો ચારિત્ર ગુણના રાગવાળો પર્યાય હોંય અથવા તો સ્વાનુભવરૂપ નિર્વિકલ્પ પર્યાય હોય ત્યાં, ચારિત્ર ગુણના નિર્વિકલ્પ પર્યાય સાથેના નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનને વીતરાગ સમ્યગ્દર્શન કહેવામાં આવે છે - અને સવિકલ્પ (રાગ સહિત) પર્યાય સાથેના નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનને
સરાગ સમ્યકત્વ કહેવામાં આવે છે. ૧૦. સ્વરૂપ તો જ્ઞાતાદા છે તેનો અનુભવ તે જ સમ્યગ્દર્શન છે. જ્ઞાતાદષ્ટ નિરપેક્ષ
સ્વભાવનું લક્ષ કરતાં જ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. ૧૧. જ્ઞાનનો સ્વભાવ સામાન્ય વિશેષ સર્વેને જાણવાનો છે. જ્યારે જ્ઞાને આખા
દ્રવ્યને, ઉઘડેલા પર્યાયને અને વિકારને જેમ છે તેમ જાણીને, પરિપૂર્ણ સ્વભાવ
તે હું, વિકાર તે હું નહિ' એમ વિવેક કર્યો ત્યારે તે સમ્યફ થયું છે. ૧૨. સમજ્ઞાન (૧) સમ્યગ્દર્શનરૂપ ઊઘડેલા પર્યાયને
(૨) સમ્યગ્દર્શનના વિષયભૂત પરિપૂર્ણ વસ્તુને (૩) અવસ્થાની ઊણપને
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |