Aatmdarshan

SR No.: 006038
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 105

૯૮
૮. શરીર, મન, વાણી તથા કર્મ અને તેના નિમિત્તથી થતા જે પર્યાયગત ભાવો તે
સર્વથી ભિન્ન અખંડ એક જ્ઞાયક માત્રની શ્રદ્ધા, પ્રતીતિ કરવી તે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન છે. સાચા દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્રની શ્રદ્ધા, નવ તત્ત્વની શ્રદ્ધા, જ્ઞાયક દ્રવ્ય અને તેની વર્તમાન પર્યાય સહિત વસ્તુની શ્રદ્ધા એ બધુંય વ્યવહાર સમકિત છે. ત્યાં અનેક ભેદ પડે છે. ત્યાં દોષ છે. તેથી તે યથાર્થ સમ્યગ્દર્શન નથી. શ્રદ્ધાનો બાહ્ય
વિકલ્પ અને નિર્વિકલ્પ શ્રદ્ધા બે જુદી જુદી ચીજ છે." ૧૦. ભગવાન આત્મા શરીર પ્રમાણ (શરીરપણે નહીં) હોવા છતાં પોતાના જ્ઞાન
દર્શનાદિ સામર્થ્યથી પરિપૂર્ણ છે. અનેક અવસ્થાઓમાં વ્યાપ્ત તે ચૈતન્ય સામાન્ય એક માત્ર ચૈતન્યપણે જ રહે છે. એ નિર્મળાનંદ ભગવાન આત્માની પ્રસિદ્ધિ કરવી હોય તે એના એકપણાની - સામાન્ય સ્વભાવની દષ્ટિ કરવી જોઈએ. ત્યારે જ તેની સાચી પ્રતીતિ અને સાક્ષાત્કાર થાય છે. તેને નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન
કહે છે. ૧૧. નવ તત્ત્વમાં પ્રાપ્ત થયેલો આત્મા અનેકરૂપ દેખાય છે. જો તેનું ભિન્ન સ્વરૂપ
વિચારવામાં આવે તો તે પોતાની ચૈતન્ય ચમત્કાર માત્ર જ્યોતિને છોડતો નથી. જેમ અગ્નિને છાણાનો અગ્નિ, લાકડાનો અગ્નિ, તરણાનો અગ્નિ એમ કહેવાય, પણ અગ્નિ તો અગ્નિપણે જ છે. ભિન્ન ભિન્ન ઈધનના આકારે અગ્નિ થયેલો હોય એમ ભલે દેખાય પણ એ અગ્નિનો જ આકાર છે, લાકડાં કે છાણાં વગેરે ઈધનનો નથી. તેમ આત્મા જ્ઞાયક સ્વરૂપ પરના જાણવા કાળે અજીવને જાણે, રાગને જાણે, દ્વેષને જાણે, શરીરને પણ જાણે. ત્યાં જાણપણે જે પરિણમે તે પોતે પરિણમે છે.
જ્ઞાન સ્વરૂપ કાયમ રહીને પરિણમે છે. પરપણે, અજીવપણે, રાગપણે, વેષપણે, શરીરપણે થઈને જાણતો નથી. આ બરાબર સમજવું. જ્ઞાન પરપણે થઈને પરિણમે છે એમ નથી, જ્ઞાન જ્ઞાનપણે રહીને પરને જાણે છે. પરને જાણતા પર-જોયાકારે જ્ઞાન થયું એમ કહેવાય, પણ તે જ્ઞાનપણું છોડીને જોયાકાર થઈ ગયું છે એમ નથી.
ભગવાન આત્મા જે પૂર્ણ ચૈતન્ય જ્યોતિ તેનું જ્ઞાન ક્ષેય પદાર્થોના આકારે હોવા છતાં જ્ઞાન ગુણપણે જ રહે છે, પર શેયપણે થતું નથી. એ પ્રમાણે યથાર્થ જાણી પૂર્ણ ચૈતન્ય સ્વરૂપ આત્માનું શ્રદ્ધાન કરવું તે સમ્યગ્દર્શન છે.