________________
૨૯. વિદ્યમાન પુરૂષની વિમુખતા - ઉપેક્ષા - અવર્ણવાદ. ૩૦. ગુણવાન પ્રત્યે માત્સર્ય. ૩૧.અધ્યાત્મનો વ્યામોહ.. ૩૨. સુધર્મની અરુચિ. નિશ્ચય સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ : ૧. આત્મા તો અનાદિ-અનંત સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ છે. તેનો નિર્ણય કર્યા વિના
જીવ અનંત કાળથી ચોરાસી લાખ યોનિમાં જન્મ મરણરૂપ પરિભ્રમણ વડે
મહા દુઃખી છે. ૨. મિથ્યાત્વ છે તે આડોડાઈ છે, વાસ્તવિક તત્ત્વથી વિપરીત શ્રદ્ધા છે. સમ્યગ્દર્શન
એટલે સાચી પ્રતીતિ. ધર્મની શરૂઆત સમ્યગ્દર્શનથી થાય છે. ૩. આ આત્માને એટલે આ પ્રત્યક્ષ વિદ્યમાન આત્માને અન્ય દ્રવ્યોથી જુદો દેખવો
(શ્રદ્ધવો). એને જ નિશ્ચયથી સમ્યગ્દર્શન કહેવામાં આવે છે. ૪. આમાં ત્રણ ન્યાય આવ્યા. (૧) સ્વ દ્રવ્ય
(૨) એનાથી અનેરા (ભિન્ન) દ્રવ્યો છે અને (૩) રાગાદિ કષાય ભાવ છે. ત્યાં પોતાથી ભિન્ન જે અનેરા દ્રવ્યો અને રાગાદિ ભાવ છે તેનાથી પૃથ્થક થઈને ભિન્ન પડીને એક નિજ આત્મ દ્રવ્યનો અનુભવ કરવો એ જ સમ્યગ્દર્શન છે. ૫. જે ત્રિકાળી જ્ઞાયક ભાવ સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપે ભગવાન આત્મા તે એકને જ
દેખવો-તેની સમ્યક્ પ્રતીતિ કરવી - અનુભવવો એ જ સમ્યગ્દર્શન છે. ૬. શુદ્ધ નય આત્મ વસ્તુને ત્રિકાળ એકરૂપ અભેદ જ્ઞાયકમાત્ર ચૈતન્યઘન સ્વરૂપ
દેખાડે છે અને તે સમ્યગ્દર્શનો વિષય છે. તેમાં એકાગ્ર થતાં સમ્યગ્દર્શન થાય
છે. ૭. ભગવાન આત્મામાં જ્ઞાન-દર્શનાદિ અનંત ગુણો (શક્તિઓ) છે. તેની વર્તમાન
સ્વાભાવિક અવસ્થાઓ તથા કર્મના નિમિત્તથી થતા દયા-દાન આદિ વા હિંસા, જુઠ આદિના ભાવો તે વિકારી અવસ્થાઓ છે. એ બધા પોતાના ગુણ-પર્યાયરૂપ ભેદોમાં આત્મા વ્યાપેલો છે, રહેલો છે, પ્રસરેલો છે. આવો આત્મા શુદ્ધ નયથી એક જ્ઞાયકમાત્ર આત્મા દેખાડવામાં આવ્યો. તેને સર્વદ્રવ્યો અને દ્રવ્યોના ભાવોથી ન્યારો દેખવો, શ્રદ્ધવો તે નિયમથી સમ્યગ્દર્શન છે.