Page Text
________________
એને પરિણામે જીવ રાગ-દ્વેષ-મોહ અને કષાયરૂપ સ્વયં પરિણમે છે. આ વાતને શાસ્ત્રોમાં આ સાત મૌલિક ભૂલોથી બતાવવામાં આવી છે. ૧. જીવ પોતે અનંત ગુણવાળો, ચૈતન્યજ્ઞાન-આનંદ સ્વભાવી હોવા છતાં પોતે
પોતાને એ સ્વરૂપે જાણતો-માનતો નથી. અને શરીર અને જગતના જડ પદાર્થોને પોતાના હોવા-પોતાના સ્વરૂપ માની રાખ્યું છે. જડ અને ચેતનનો
એ ભેદ જાણતો નથી. ૨. જીવની બીજી અજ્ઞાનતા (ભૂલ) એ મિથ્યા માન્યતા પર આધારીત છે કે “સુખ દુઃખ” પરના લીધે આવે છે અને પર જ મને કષાય કરાવે છે.
ખરેખર વસ્તુસ્થિતિ એમ છે કે દરેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર છે અને એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યનું કાંઈ કરી શકતું નથી.
ખરેખર તો દુઃખનું કારણ ઈચ્છાઓ છે. જીવ પોતે સ્વયં કષાયરૂપ પરિણમન કરે છે અને માને છે કે બીજા મને કષાય કરાવે છે. પોતાનો સુધાર
બગાડે તો પોતાને આધીન છે. ૩. જીવની ત્રીજી અજ્ઞાનતા પરમાં ઈષ્ટ-અનિષ્ટ' કલ્પના કરી રાગ-દ્વેષ કરવાનું
છે. જગતમાં દરેક પદાર્થ પોતાના દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવમાં રહી પોતાનું સ્વતઃ
પરિણમન કરી રહ્યું છે. કોઈ ઈષ્ટ-અનિષ્ટ નથી. ૪. જીવની ચોથી અજ્ઞાનતા એની કર્તુત્વ-ભોકતૃત્વ બુદ્ધિ છે.
આ આત્મા પોતે જ્ઞાન સ્વરૂપ જ્ઞાતા દારૂપ રહેવા સિવાય તો કાંઈ પણ કરી શકતો નથી. પરંતુ એ સ્વયંને ઓળખતો નથી અને પોતાને બધાનો કર્તાભોકતા માને છે. જ્ઞાન સ્વભાવરૂપ રહેવાના પોતાના પુરુષાર્થને એ જાણતો
નથી. ૫. જીવની પાંચમી અજ્ઞાનતા- મિથ્યા માન્યતા એ છે કે ભગવાનને જગતનો હર્તા-કર્તા માને છે. '
પરંતુ ભગવાન તો જગતના જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા છે અને પોતાના દ્રવ્ય-ક્ષેત્રકાળ-ભાવમાંથી બહાર નીકળી કોઈનું કાંઈ કરી શકવા શક્તિમાન નથી. ભગવાન
તો વીતરાગછે. ભગવાનનું યથાર્થ સ્વરૂપ આ જીવને ખબર નથી. ૬. આ જીવની છઠ્ઠી ભૂલ વીતરાગી દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્ર સંબંધી છે.
સાચા દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણી તેની શ્રદ્ધા કરવાની છે. આચાર્યોએ સમ્યજ્ઞાન - સમ્યગ્દર્શન - સમ્યગચારિત્રની એકતાને મોક્ષ માર્ગ
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |