Page Text
________________
+++++++++++++++++++
+++++++++++++++++++
यद्- यस्मात्स-जीवः परिणामविशेषेण-शुभाशुभाध्यवसायविशेषेण करणभूतेन करोति कर्मणि-ज्ञानावरणीयादौ वीर्य-ज्ञानावारकत्वादिसामर्थ्य चित्रं-नानाप्रकारम् । एतदेव समर्थयते-'ण उ तमित्यादि' तुशब्दो हेतौ, यस्मान्न तकत्-कर्म सत्तामात्रेण फलदं भवति, किंतु प्रतिनियतवीर्योपेतम् ॥५७७॥
ગાથાર્થ:- જીવ કરણભૂત શુભાશુભઅધ્યવસાયવિશેષરૂપ પરિણામવિશેષથી જ્ઞાનાવરણીયવગેરે કર્મમાં અનેકપ્રકારનું शानापारवाहि सामर्थ्य उत्पन्न २ छे. आ४ पातसमर्थन २ छे. 'ण उ तम्' इत्याशि०६ त्वर्थ छे.) કર્મ પોતાની હાજરીમાત્રથી ફળ દેતું નથી, પરંતુ ચોક્કસપ્રકારના સામર્થ્યથી યુક્ત હોવાથી જ તેવું તેવું નિયત ફળ આપે છે. પ૭૭ कुत इत्याह - आम भ? ते तावे छे.
सव्वेसिं फलभावाणिययसहावा ण सव्वफलदत्तं ।
निययसहावत्तं चिय तग्गयपरिणामसावेक्खं ॥५७८॥
(सर्वेषां फलभावानियतस्वभावान्न सर्वफलदत्वम् । नियतस्वभावत्वमेव तद्गतपरिणामसापेक्षम् ॥ यस्मान्न सर्वेषां-कर्मणां फलभावानियतस्वभावात्-फलभावविषयानियतस्वभावभावात् सर्वफलदत्वं- सकलफलदातृत्वमस्ति, ततो न सत्तामात्रेण फलदम् । एतदुक्तं भवति-यदि हि सत्तामात्रेण सव्वं कर्म स्वफलमुपयच्छेत् तर्हि प्रतिनियतफलविषयप्रतिनियतस्वभावाभावात्सर्वस्यापि कर्मणः सर्वफलदातृत्वं भवेत्। तथाच सति युगपत्सदा सातासातमनुष्यदेवायुराद्यनुभवः स्यात्, न चैष संवेद्यते, तस्मान्न कर्म सत्तामात्रेण फलदं किंतु किंचित्तथाविधप्रतिनियतस्वभावतया कस्यचित्फलस्य प्रदायकं, तच्च कर्मणां तथाविधप्रतिनियतस्वभावत्वं तद्तपरिणामापेक्षं-स्वसंबन्धिजीवगतशुभाशुभपरिणामसापेक्षं, ततः सिद्धः(द)परिणामविशेषकरणयोगेन जीवः कर्मणां फलविषयप्रतिनियतस्वभावताऽऽपादनेन कर्तेति ॥५७८॥
ગાથાર્થ:- બધા કર્મોનો ફળભાવવિષયક અનિયત સ્વભાવ નથી. તેથી તે કર્મોવ્યક્તિગત) બધા પ્રકારના ફળના દાતા નથી. તેથી કર્મ પોતાની સત્તામાત્રથી ફળદતાતરીકે સિદ્ધ નથી. તાત્પર્ય:- જો બધા કર્મ પોતાની હાજરીમાત્રથી જ પોતાનું ફળ આપતા હોત, તો એકસાથે હંમેશા સાતા અને અસાતા, મનુષ્પઆયુ અને દેવઆયુષ્યવગેરેનો અનુભવ થાત. પરંતુ તેમ થતું અનુભવાતું નથી. અર્થાત નિશ્ચિત પ્રકારના અમુક આકારના જ અનુભવ થાય છે. તેથી કર્મ પોતાની સત્તામાત્રથી ફળ આપનારા નથી. પરંત કંઇક તેવા પ્રકારના ચોક્કસ સ્વભાવવાળા થઈને કો'ક અમુક જ ફળ જ આપે છે. કર્મોનો આ પ્રતિનિયત સ્વભાવ પોતાના (કર્મના) સબંધિત જીવના શુભાશુભઅધ્યવસાયપર અવલંબે છે. તેથી સિદ્ધ થાય છે કે પરિણામવિશેષરૂપ કરણ(=સાધન) ના યોગથી જીવ જ કર્મમાં ફળસંબંધી ચોક્કસ-નિયત સ્વભાવ પેદા કરતો હોવાથી. કર્તા છે. પ૭૮ अत्रैव विपक्षे बाधामाह - આ સ્થળે વિપરીત ૫નામાં બાધ બતાવે છે.
तस्सवि य अहेतुत्ते असंभवो चेव पावती नियमा ।
परिणामेतरकारणरहितं न य सव्वहा कज्जं ॥५७९॥ (तस्यापि चाहेतुत्वेऽसंभव एव प्राप्नोति नियमात् । परिणामीतरकारणरहितं न च सर्वथा कार्यम् ॥ तस्यापि च-जीवस्य कर्मणां प्रतिनियतस्वभावापादनं प्रति अहेतुत्वे-अकर्तृत्वे सति असंभव एव नियमात्तस्य कर्मणां प्रतिनियतस्वभावस्य प्राप्नोति, यस्मान्न सर्वथा परिणामीतरकारणरहितमिह कार्यं भवति, तथादर्शनाऽभावात् ॥५७९॥
ગાથાર્થ:- વળી, તે જીવ પણ કર્મમાં પ્રતિનિયત સ્વભાવનું આપાદન કરવા અંગે હેત ન બને-કર્તા ન બને તો અવશ્ય તે કર્મનો પ્રતિનિયત સ્વભાવ અસંભવિત બને, કારણકે પરિણામી અને ઈતર નિમિત્તકારણના સર્વથા અભાવમાં કાર્ય થતું ક્યારેયે દેખાતું નથી. ૫૭લા
++++++++++++++++lice-
२ - 16 + + + + + + + + + + + + + + +
| SR No. | 006034 |
| Book Title | Dharm Sangrahani Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ajitshekharsuri |
| Publisher | Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 392 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |