Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 59

+
++
++
+
++
+
++
+
++
+
++
++
+
++
+++
+
+
++
+
++
+
+++++
दृष्टान्तमाह-अपथ्यक्रियामिव सरुजः, यथा हि सरुजो रूजाऽभिभूतत्वात्तन्निबन्धनं भाविनमपायं जानन्नपि अपथ्यक्रियामासेवते, तद्वदेषोऽपि मिथ्यात्वाद्यभिभूतो दुःखफलं कर्म करोतीति ॥५६७॥
ગાથાર્થ:- પૂર્વપક્ષ:- આ જીવ હંમેશા સુખનો જ ઈચ્છુક છે. ક્યારેય પણ પોતાને દુ:ખ થાય તેવું ઇચ્છતો નથી. તેથી જો આ જીવ જ પોતાના કર્મનો કર્તા હોય, તો શું કામ એ પોતાને દુ:ખ આપે તેવા કર્મો ઊભા કરે? અર્થાત તે હંમેશા સુખફળક જ કર્મ કરે અને તેના વિપાકથી હંમેશા સુખી જ થવો જોઈએ. પણ તેમ દેખાતું નથી. તેથી કર્મવાદ ગ્રાહ્ય નથી. નિમિત્ત, કારણ અને હેતુઅંગે સંસ્કૃતપ્રાકૃતમાં પ્રાય: બધી વિભક્તિઓ લાગતી દેખાય છે. તેથી અહીં મૂળમાં મિચ્છરાદભિભૂઓ સ્થળે હેતઅંગે પ્રથમા વિભક્તિ છે.).
ઉત્તરપક્ષ:- આ જીવ મિથ્યાત્વવગેરેથી અભિભૂત છે. તેથી કંઇક જાણીને પણ દુ:ખદાયક કર્મો કરે છેઃબાંધે છે. અહીં દષ્ટાન્ન આ છે – રોગી રોગથી પીડિત થાય છે, ત્યારે ભવિષ્યકાલીન નુકસાનને જાણતો હોવા છતાં રોગની પીડાને વશ થઇ અપધ્ય– અહિતકર ક્રિયા કરે છે. આ જ પ્રમાણે જીવ પણ મિથ્યાત્વવગેરેથી પીડાઈને દુ:ખજનક કર્મો કરે છે. તેથી એના કારણે કર્મવાદ કે કર્મના કર્તા તરીકે જીવની અસિદ્ધિ થતી નથી. પ૬૭ एतदेव भावयति - આ જ વાતનું ભાન કરે છે.
इच्छंतो वि य सरओ वाधिणिवित्तिं जहेव मोहातो । ..
चित्तातो पडिकूलं तीए किरियं समारभइ ॥५६८॥ (इच्छन्नपि सरूजो व्याधिनिवृत्तिं यथैव मोहात् । चित्रात् प्रतिकूला तस्याः क्रियां समारभते ॥) यथैव सरुजो व्याधिनिवृत्तिमिच्छन्नपि चित्रान्मोहात्तस्याः-व्याधिनिवृत्तेः प्रतिकूलां क्रियां समारभते ॥५६८॥
ગાથાર્થ:- રોગી વ્યાધિ મટે એમ ઇચ્છતો હોવા છતાં વિચિત્ર મોહના કારણે વ્યાધિના નાશથી પ્રતિકૂળ-વ્યાધિ વધે તેવી ક્રિયા આરંભે છે. પ૬૮
इय मिच्छत्तुदयातो अविरतिभावाओ तह पमादाओ ।
जीवो कसायजोगा दुक्खफलं कुणति कम्मं ति ॥५६९॥ (इति मिथ्यात्वोदयादविरतिभावात् तथा प्रमादात् । जीवः कषाययोगात् दुःखफलं करोति कर्मेति ॥ इतिरेवं, तथा मिथ्यात्वोदयादविरतिभावात् तथा प्रमादात् कषाययोगाच्च जीवो दुःखफलं कर्म करोतीति ॥५६९।
यार्थ:- आ.०४ प्रभारी (१) मिथ्यात्वना यथी (२) अवितिनी थी (3) प्रमाथी अने (४) पायना યોગ સંબંધથી અથવા (૪) કષાય અને (૫) યોગથી જીવ દુખફળક કર્મ કરે છે. હેપલા पर आह - પૂર્વપક્ષકાર કહે છે
मिच्छत्तमाइयाणं को हेतू? कम्मएव जति एवं ।
इतरेतरासयो खल दोसो अणिवारणिज्जो त ॥५७०॥ (मिथ्यात्वादीनां को हेतुः? कर्म एव यदि एवम् । इतरेतराश्रयः खलु दोषोऽनिवारणीयस्तु ॥ ननु मिथ्यात्वादीनामुद्भवे को हेतुः ? यदि तावत्कम्मैवेष्यते तत एवं सति इतरेतराश्रयः खलु दोषोऽनिवारणीयः प्राप्नोति । तथाहि-मिथ्यात्वाद्यभिभवात् कर्मादानं कर्मोदयसामर्थ्याच्च मिथ्यात्वोदय इति ॥५७०॥
ગાથાર્થ:- પૂર્વપક્ષ:- મિથ્યાત્વવગેરેના ઉદ્ભવમાં કોણ કારણ છે? જો કર્મ જ કારણતરીકે ઈષ્ટ હોય, તો અન્યોન્યાશ્રયદોષ લાગુ પડતો અટકાવી શકાશે નહિ. તે આ પ્રમાણે) મિથ્યાત્વવગેરેના અભિભવથી કર્મ ગ્રહણ થાય અને ગ્રહણ થયેલા કર્મના ઉદયના સામર્થ્યથી મિથ્યાત્વનો ઉદયવગેરે થાય. આમ અન્યોન્યાશ્રય છે. ૫૭૦ आचार्य आहઅહીં આચાર્ય ઉત્તર આપે છે.
मिच्छत्तमादिस्वं कम्मं कम्मंतरस्स हेउत्ति ।
बीयंकुरणाएणं इयभावे कह णु दोसो उ? ॥५७१॥ (मिथ्यात्वादिरूपं कर्म कर्मान्तरस्य हेतुरिति । बीजांकुरन्यायेनेतिभावे कथं नु दोषस्तु ॥
++++++++++++++++
सं
Eि -MIL
- 12+++++++++++++++