Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 141

*************
******न्यिश
**
*
*
*
*
*
*
*
*
++
+
+
++
++.
વર્થિસ્વરૂપ-ભેદ
तीयवि य थेवमेत्ते खविए तहिमंतरम्मि जीवस्स ।
भवति हु अभिन्नपुव्वो गंठी एवं जिणा बेंति ॥७५२॥ (तस्या अपि च स्तोकमात्रे क्षपिते तस्मिन्नन्तरे जीवस्य । भवति हु अभिन्नपूर्वो ग्रन्थिरेवं जिना ब्रुवन्ति ॥ तस्या अपि चैकस्याः सागरोपमकोटीकोट्याः स्तोकमात्रे-पल्योपमासंख्येयभागलक्षणे क्षपिते सति तस्मिन्नन्तरे जीवस्याभिन्नपूर्व एव, हरवधारणे भिन्नक्रमश्च, ग्रन्थिरिव ग्रन्थिरेवं तीर्थकरगणधराः प्रतिपादयन्ति ॥७५२॥
ગાથાર્થ:- આ એક કોટાકોટી સાગરોપમની પણ પલ્યોપમના અસંખ્ય ભાગ જેટલી સ્થિતિનો ક્ષય થાય, તે વખતે જીવે પૂર્વે કયારેય નહીં ભેદેલી ગ્રન્થિગાંઠ આવે છે. તેમ તીર્થકર ગણધરો પ્રતિપાદન કરે છે. (મૂળમાં ‘હુ પદ જકારઅર્થક છે અને અભિન્નપૂર્વ સાથે સંલગ્ન છે.) ૭૫રા तस्यैव ग्रन्थे: स्वरूपमाह - હવે તે ગ્રન્થિનું સ્વરૂપ બતાવે છે
गंठित्ति सुदुब्भेदो कक्खडघणरूढगूढगंठिव्व ।
जीवस्स कम्मजणितो घणरागदोसपरिणामो ॥७५३॥
(ग्रन्थिरिति सुदुर्भेदः कर्कशघनरूढग्रन्थिरिव । जीवस्य कर्मजनितो घनरागद्वेषपरिणामः ॥ ग्रन्थिरिति ज्ञातव्यं जीवस्य कर्मजनितो घनरागद्वेषपरिणामः, किंविशिष्ट इत्याह-सुदुर्भेदः सुदुस्द्वेष्टनः, किंवदित्याह'कर्कशघनरूढगूढग्रन्थिवत्' कर्कशः-अतिनिबिडः-परुषपलाशमूलवल्कलप्रतिबद्धत्वात्, स च शिथिलोऽपि भवतीति विशेषयति-घन :-सर्वतो निबिडः आकृष्याकृष्य परिपीडित इत्यर्थः, स चार्द्रः सन् कथंचित् सूद्वेष्टनोऽपि स्यादत आहरूढः-शुष्कः, असावपि अयःशलाकादिभिस्द्वेष्टयितुं शक्यतेति विशेषयति- गूढः-अनेकशस्तत्रैवानुविद्धव्याविद्ध इति ॥७५३॥
ગાથાર્થ:- જીવનો કર્યજનિત જે ગાઢ રાગદ્વેષનો પરિણામ છે, તે ગ્રન્થિ સમજવી. આ ગ્રન્થિ કેવી છે? તે બતાવે છેસુદુર્ભેદ–જેને ખોલવી-ઉખેડવી અતિ કઠીણ પડે તેવી. કોની જેમ સુદુર્ભેદ? તે કહે છે કર્કશાનરૂઢગૂઢ ગ્રન્થિની જેમ. કઠોર પલાશના મૂળની છાલથી પ્રતિબદ્ધ હોવાથી કર્કશ. એ કદાચ ઢીલી પણ હોય, તેથી વિશેષતા બતાવે છે ઘન-ચારે બાજુથી ખેંચી ખેંચીને અતિ ટાઇટ કરેલી..એ પણ કદાચ આÁ થવાથી જલ્દી ખુલી જાય... તેથી કહે છે - 8 શુષ્ક... એ પણ કદાચ લોખંડના ખીલાવગેરેથી ખુલી જાય, તેથી વધુ વિશેષતા બતાવે છે ગૂઢ- ત્યાં જ વારંવાર આરપાર પરોવાયેલી... આવી ગ્રન્થિ જેવી જીવને ગાઢ રાગદ્વેષના પરિણામરૂપ ગ્રન્થિ છે. ૭૫૩
भिन्नम्मि तम्मि लाभो जायइ परमपयहेतुणो नियमा ।
सम्मत्तस्स पुणो तं बंधेण न वोलइ कयाइ ॥७५४॥ (भिन्ने तस्मिन् लाभो जायते परमपदहेतो नियमात् । सम्यक्त्वस्य पुनस्तं न बन्धेन व्यवलीयते कदाचित् ॥ भिन्ने-अपूर्वकरणेन विदारिते सति तस्मिन्-ग्रन्थौ लाभ:-प्राप्तिः परमपदहेतोः-मोक्षकारणस्य सम्यक्त्वस्य नियमाद-अवश्यतया जायते. तल्लाभसमये च सर्वथा प्रागननभतोऽतीवानन्दविशेषो जीवस्य जायते । यथाह: समयविदः-"तथा च भिन्ने दर्भेदे, कर्मग्रन्यौ महाबले । तीक्ष्णेन भाववजेण, तीव्रसंक्लेशकारिणि ॥१॥ आनन्दो जायतेऽत्यन्तं, तात्त्विकोऽस्य महात्मनः । सद्व्याध्यपगमे यद्व्याधितस्य सदौषधात् ॥२॥" इति, अवाप्तसम्यग्दर्शनश्चासौ न पनरपि तं-ग्रन्थिं बन्धेन व्यवलीयते-अतिक्रामति, तथारूपपरिणामाभावात्, कदाचिदपि नैवासावुत्कृष्टस्थितीनि कर्माणि बध्नातीतियावत्, तदुक्तम्-"सम्यग्दृष्टेरधोऽ[हीन? पतितस्याप्य] बन्धो, ग्रन्थिमुल्लङ्घ्य देशितः । एवं सामान्यतो ज्ञेयः, परिणामोऽस्य शोभनः ॥१॥ मिथ्यादृष्टेरपि सतो, महाबन्धविशेषतः । सागरोपमकोटीनां, कोटयो मोहस्य सप्ततिः ॥२॥ अभिन्नग्रन्थिबन्धोऽयं नत्वेकापीतरस्य तु" इति ७५४॥
ગાથાર્થ:- અપૂર્વકરણરૂપ કુહાડીથી આ ગ્રન્થિને ચીરી નાખ્યા પછી મોક્ષમાં કારણભૂત સમ્યકત્વનો અવશ્ય લાભ થાય છે. સમ્યકત્વના આ પ્રથમ લાભ વખતે જીવને પૂર્વે નીં અનુભવેલો-અકય અત્યન્ત આનંદનો અનુભવ થાય છે. શાસ્ત્રજ્ઞો કહે છે - “દુભેદ, મહાબળવાળી અને તીવ્રસેકશ કરનારી એવી કર્મગ્રન્થિ તીક્ષ્ણ ભાવવધૂથી ભેદાયે છતે રોગીને સારા ++++++++++++++++ संजलि-ला12 - 94+++++++++++++++