Dharm Sangrahani Part 02

SR No.: 006034
Original Sutra Author: N/A
Author: Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 392
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 138

++ + + + + + + + + + + + * * * * * रासबि+ + + + + + + + + + + + + ++++
अनुमानमपि यस्मात् तत्पूर्वकम् इति, तस्मान्न ग्राहकमधिकृतस्य-कल्प्यमानस्यार्थस्य, न चान्यत्तव मते किंचिदस्ति
'प्रत्यक्षमनुमान च प्रमाणे" इति वचनात् । तत एतत् पूर्वोक्तं कल्प्यमानमप्रमाणं कथं समीचीनं भवेत् ? नैव भवेदितिभावः। प्रमाणमन्तरेण प्रमेयव्यवस्थाया अयोगात्, अन्यथा सर्वस्य सर्वेष्टार्थसिद्धिप्रसक्त्या
अतिप्रसङ्गात् ॥७४१॥ - ગાથાર્થ – અનુમાન પણ પ્રત્યક્ષપૂર્વક હોવાથી અધિકૃત- તમે ઘેલા અર્થનું ગ્રાહક બનવા સમર્થ નથી. અને તમારા ' મતે પ્રત્યક્ષ અને અનુમાનને છોડી અન્ય કોઇ પ્રમાણ નથી. કહ્યું જ છે કે પ્રત્યક્ષ અને અનુમાન આ બે પ્રમાણ છે. તેથી તમારી પૂર્વોક્ત કલ્પના પ્રમાણહીન છે અને યોગ્ય નથી. કેમકે પ્રમાણ વિના પ્રમેયનો નિર્ણય-
નિશ્ચય થઈ શકતો નથી. નહીંતર તો બધાના બધા જ ઈષ્ટ સિદ્ધાંતો સિદ્ધ થવાના અતિપ્રસંગરૂપ આપત્તિ આવશે. પ૭૪૧ उपसंहारमाह - ઉપસંહાર કરતાં કહે છે
- बज्झत्थाभावातो भत्ती एसा इमो तु देहोत्ति ।
विनाणमेत्तमेव उ परमत्थु (थो) विहाडिओ एवं ॥७४२॥
(बाह्यार्थाभावाद् भक्तिरेषा अयं तु देह इति । विज्ञानमात्रमेव तु परमार्थो विघटित एवम् ॥) . - यदुक्तम्-'विज्ञानमात्रमेव परमार्थो नतु बाह्योऽर्थः, ततस्तदभावादयं देह इति भक्तिरेषा-कल्पनामात्रमिदमिति', तत्र स विज्ञानमात्रलक्षणः परमार्थः ‘एवं' प्रदर्शितेन न्यायेन विघटितः, तस्मादस्ति बाह्यो देहस्तद्भावे च तदनुग्रहोपघातनिमित्ततया आत्मनः सुखदुःखान्यथानुपपत्त्या तेन मूर्तिमताऽपि सह संयोगोऽभ्युपगन्तव्यः, तथा च सति कर्मणापि मर्तिमता सह भविष्यतीति सिद्धं नः कर्म मूर्तिमत् ॥७४२॥
ગાથાર્થ:- ઉપરોક્ત ચર્ચાથી એવી તારવણી નીકળે છે કે વિજ્ઞાનવાદીઓનું વિજ્ઞાનમાત્ર જ પરમાર્થ છે નહીં કે બાલાર્થ, તેથી બાલાર્થના અભાવમાં “આ શરીર છે” ઈત્યાદિવાતો માત્ર કલ્પના જ છે” (ગા. ૬૩૬) આવું વચન અને વિજ્ઞાનમાત્રની પરમાર્થતા આ બન્ને વિઘટિત થાય છે. અને “બાહ્યદેહ સત છે તેમ સિદ્ધ થાય છે. આ બાહ્યદેહ હેવાથી જ તેના અનુગ્રહ અને ઉપઘાતના નિમિત્તતરીકે (અથવા નિમિત્તથી થતાં) આત્મગત કમશ: સુખ અને દુઃખની અન્યથાઅસિદ્ધિની આપત્તિ હેવાથી આત્માનો મૂર્તિમાન્ દેહસાથે સંયોગ સ્વીકારવો જ રહ્યો. આમ અમૂર્તનો મૂર્ત સાથે સંયોગ સિદ્ધ થવાથી આત્માનો મૂર્તિ કર્મ સાથે સંયોગ પણ સિદ્ધ થાય છે. તેથી કર્મને મૂર્ત સ્વીકારવામાં દોષ નથી. તેથી જ મૂર્ત કર્મ છે તેવો અમારો સિદ્ધાન્ત સિદ્ધ થાય છે. ૭૪રા एतदेवोपसंहरन्नाह -. આ જ મુદ્દાનો ઉપસંહાર કરતા કહે છે
तम्हा मुत्तं कम्मं सिद्धमिदं जुत्तिओ इहं ताव । - परमत्थपेच्छगेहिं जिणवयणाओ य विन्नेयं ॥७४३॥
(तस्मान्मूर्तं कर्म सिद्धमिदं युक्तित इह तावत् । परमार्थप्रेक्षकै र्जिनवचनतश्च विज्ञेयम् ॥ यत एवं तस्मादिदं कर्म तावन्मूर्त-मूर्तिमत् सिद्धं-प्रतिष्ठामुपगतं युक्तितोऽनन्तराभिहितायाः सकाशात् । परमार्थप्रेक्षकैः पुनर्जिनवचनत एव, चोऽवधारणे, परमार्थतो विज्ञेयम् । अर्वाग्दर्शिनः केवलज्ञानावसेयभावस्वभावसम्यक्परिज्ञानाभावात्, "नो केवलिए भावे जं छउमत्थो मुणइ सम्ममिति" (छा. नो कैवलिकान् भावान् यत् छद्मस्थो जानाति सम्यगिति) पूर्वसूरिवचनात् ॥७४३॥
ગાથાર્થ:- આમ લેવાથી પૂર્વોક્ત યુક્તિદ્વારા કર્મ મૂર્તિ તરીકે પ્રતિષ્ઠા પામે છે. બાકી પરમાર્થપેલી પુરુષો તો જિનવચનના આધારે જ કર્મને મૂર્ત તરીકે પરમાર્થથી સ્વીકારે છે. કેમકે છદ્મસ્થ જીવો કેવળજ્ઞાનના પ્રકાશથી જ જાણી શકાતા ભાવોને સ્વયં જાણી શકતા નથી, કેમકે પૂર્વાચાર્યનું વચન છે કે કેવળીગમ્ય ભાવો છદ્મસ્થ જાણી શકતા નથી. તેથી ડાહ્યા માણસો જિનેશ્વરના વચનને જ આધાર માને છે. ઘ૭૪૩
++++++++++++++++
Ge-int - 91 +++++++++++++++