________________
શતકનામા પંચમ કર્મગ્રન્થ-વિશેષા' સહિત
વિશેષાર્થ—એ ત્રસ ચતુષ્ક આદિ ૪૦ પ્રકૃતિના જઘન્ય રસબધક ચારે ગતિના મિથ્યાષ્ટિ જીવા સામાન્યપણે કહ્યા છે, તાપણુ તેમાં જે વિશેષતા છે તે આ પ્રમાણે—
૨૩૮
ત્રસ, ખાદર પર્યાપ્ત, પ્રત્યેક, શુભવ, શુભગંધ, શુભરસ, શુભસ્પ, તૈજસ, કાણુ, અગુરુલઘુ, નિર્માણ, પરાઘાત, ઉચ્છ્વાસ અને પૉંચેન્દ્રિયજાતિ એ ૧૫ પ્રકૃતિના જઘન્યરસ સર્વોત્કૃષ્ટ સંક્લેશ વડે ( ચારે ગતિના મિથ્યાદષ્ટિ જીવે ) બાંધે છે, કારણ કે એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી સફ્લેશ વડે જઘન્યરસ બંધાય, તેમાં પણ તિય ચ અને મનુષ્યે જયારે
ઉત્તર-શાતાથી ઉતરી અશતાના બંધમાં (અનન્તર સમયે ) જવાત છે, તે! પરાવર્ત માનતા શાતાની ગણાય કે અશાતાની ? અર્થાત્ શાતાની જ પરાવર્ત માનતા ગણાય, તેમ જ અશાતાના બંધ સન્મુખ થવાથી જે સક્લેશ છે. તે સંક્લેશથી જ શાતાના જધન્યરસ ધાય, પરંતુ અશાતાના બંધના પ્રથમ સમયે અશાતાના જધન્યરસબંધ નહીં, કારણ કે અશાતાના જઘન્યસબંધ ચઢતાં સકલેશમાં નહીં પણ ઉતરતાં કલેશમાં એટલે વિશુદ્ધિમાં હોય, અને તે વિશુદ્ધિ તો શાતાના બંધ સન્મુખ થવાથી જ પ્રાપ્ત થાય, પરંતુ અશાતાના બંધ પ્રારંભમાં વિશુદ્ધિ નથી. એ કારણથી જ શાતાના અધથી ઉતરતી વખતે જે છેલ્લા સમયે શાતાના જધન્યરસબંધ અને અશાતાના મધથી ઉતરતી વખતે ( અન્ય સમયે અશાતાના જઘન્યરસબધ હોય છે, પરંતુ શાતાના અથવા અશાતાના અધપ્રારંભમાં નહિં, કારણ કે શાતાના બધપ્રારભ વિશુદ્ધિ વડે અને અશાતાને અધ પ્રારભ સંક્લેશ વડે હોય છે. જેથી પ્રાર`ભમાં જધન્યસબધો અભાવ છે, એ પ્રમાણે યથાસંભવ પરાવર્તમાન એવી શુભાશુભપ્રકૃતિઓના જવન્યરસબંધમાં સર્વત્ર વિચાર કરવો.
