________________
જઘન્ય રસબંધના સ્વામી
૨૩૭
तसवन्नतेयचउमणु-खगइदुगपणिदिसासपरघुच्च। संघयणागिइनपुथी-सुभगियरति मिच्छ चउगइया ॥७३॥
પથાર્થ –તવ=સચતુષ્ક, વસરા-વર્ણચતુષ્ક, તેવાતૈજસચતુષ્ક (તેજસ, કામણ, અગુરુલઘુ, નિર્માણ) મનુષ્યકિક, રાહુ-બે વિહાગતિ. પંચેન્દ્રિય, ઉચ્છવાસ, પરાઘાત, ઉચ્ચગેત્ર, ૬ સંઘયણ, સંસ્થાન, નપુંસકવેદ, સ્ત્રીવેદ કુમા તિ-સૌભાગ્યવિક, અને ફાતિ (સૌભાગ્યથી ઈતર-પ્રતિપક્ષી) દૌભાંગ્યત્રિક એ ૪૦ પ્રકૃતિઓને જઘન્યરસ ચારે ગતિના મિથ્યાષ્ટિ જ બાંધે છે. ૭૩.
ઉત્તર એ પહેલે અપરાવર્તમાન વિભાગ કહ્યો તે જધન્ય રસબંધને અંગે સંપત્તિપંચેન્દ્રિય છે આશ્રયી કહ્યો છે, પરંતુ બીજા છો તે એ પહેલા વિભાગમાં પણ પરાવર્તમાન બંધવાળા છે, કારણ કે એકેન્દ્રિયાદિ જેવો જે ૩૩-ઇત્યાદિ સાગરેપમ જેટલા બંધવાળા છે તે જીવોને પરાવર્તમાનબંધ એ પહેલા વિભાગમાં જ પ્રાપ્ત થાય છે.
પ્રશ્ન-એક પ્રકૃતિના બંધથી બીજી પ્રકૃતિના બંધમાં સંક્રમતો છવ મંદ પરિણામવાળે હોવાથી જઘન્યરસબંધ કરે એમ કહ્યું તે સંક્રાતિ વખતે બન્ને પ્રકૃતિના બંધમાં મન્દ પરિણામ વર્તતે હોવાથી બન્ને પ્રકૃતિનો જઘન્યરસબંધ પરાવૃત્તિ વખતે કરી શકે, તે શાતાથી અશાતાના બંધમાં જતે શાતાને જઘન્યરસ બાંધે અને અશાતાના બંધથી શાતાના બંધમાં જતે અશાતાને જઘન્યરસબાંધે એમ શી રીતે ? શાતાથી અશાતાના બંધમાં આવે તે શાતાના છેલ્લા સમયે શાતાને અને અશાતાના પહેલા સમયે અશાતાનો જઘન્યરસબંધ કેમ ન કરે ?
