________________
પ્રતિકાર સ્વરૂપ હોવાથી ચિકિત્સાની જેમ પરમાર્થથી દુઃખસ્વરૂપ જ છે. રોગના પ્રતિકાર સ્વરૂપ ચિકિત્સા જેમ સુખ નથી તેમ વિષયસુખ પણ સુખ નથી પણ તેને ઉપચારથી સુખ ગણે છે. પરન્તુ ઉપચાર પણ વાસ્તવિક સુખની પ્રસિદ્ધિ વિના શક્ય નથી. અર્થાત્ વિષયસુખ વિના બીજું, જ્ઞાનાદિ સ્વરૂપ સ્વગુણોની રમણતાદિનું સુખ છે તેનો આરોપ વિષયસુખમાં કરાય છે. શાતા અને અશાતા બન્ને દુઃખ છે. બન્નેના અભાવમાં સુખ છે. કારણ કે શરીર કે ઈન્દ્રિયાદિના કારણે ઉત્પન્ન થનારું સુખ, દુઃખ છે અને શરીરાદિના અભાવમાં થનારું સુખ, સુખ છે.
શાતાવેદનીય કર્મ અને અશાતાવેદનીયકર્મ : એ બંન્નેમાં ફળને આશ્રયીને ભેદ છે. પરતુ અવ્યાબાધ સુખને રોકવાની અપેક્ષાએ બંન્ને એક છે. જે આત્માના ગુણનો ઘાત કરે એવા દુ:ખને સુખસ્વરૂપે કોણ સ્વીકારે ? આથી સ્પષ્ટ છે કે આત્માની જ્ઞાનાનંદના અનુભવ સ્વરૂપ તૃપ્તિ જ પ્રશસ્ય છે. પરન્તુ ઔપાધિક વિષયસુખના અનુભવથી થતી તૃપ્તિ અપ્રશસ્ય છે. પ્રશસ્ય તૃપ્તિની પ્રાપ્તિ માટે સમ્યકત્વને ધારણ કરનારા આત્માઓ અરિહન્તપરમાત્માની પૂજાસ્તવનાદિ કરે છે. દેશવિરતિને ધારણ કરનારા સામાયિક અને પૌષધાદિમાં સ્થિર રહે છે. મુનિભગવન્તો અનેકાનેક પરીસહો અને ઉપસર્ગોને સહન કરે છે, આગમનો સ્વાધ્યાય કરે છે અને ક્ષમાદિ ધર્મથી આત્માને ભાવિત કરે છે. અને ક્ષમાદિ દશ પ્રકારના યતિધર્મથી આત્માને ભાવિત કરી વાસ્તવિક તૃપ્તિને અનુભવવા આપણે પ્રયત્નશીલ બની રહીએ એ જ એકની એક શુભાભિલાષા.
॥ इति श्रीज्ञानसारप्रकरणे दशमं तृप्त्यष्टकम् ॥
(૯૭)
