Page Text
________________
પણ સુખનો પાર નથી. જ્ઞાનથી તૃપ્ત આત્માઓને પ્રવૃત્તિ લગભગ નહિ છતાં પરમતૃપ્તિ છે અને પુદ્ગલોના પરિભોગથી અતૃપ્ત લોકોને પ્રવૃત્તિ ઘણી છે પણ સુખનો અંશ પણ નથી. તૃપ્તિ અને તેના અભાવમાં અનુક્રમે સુખ અને દુઃખ છે. સુખના પરિભોગનાં સાધનોમાં સુખ નથી, તેમ જ દુઃખનાં સાધનોમાં દુઃખ નથી. ઇત્યાદિ જણાવાય છે :
सुखिनो विषयातृप्ता, नेन्द्रोपेन्द्रादयोऽप्यहो ।
भिक्षुरेकः सुखी लोके, ज्ञानतृप्तो निरञ्जनः ॥१०-८॥ “વિષયોથી અતૃપ્ત એવા ઈન્દ્ર અને ઉપેન્દ્ર (કૃષ્ણ) વગેરે પણ સુખી નથી. જ્ઞાનથી તૃપ્ત અને રાગ વિનાના એક ભિક્ષુ (પૂ.સાધુ મ.) જ લોકમાં સુખી છે.” - અનેક પ્રકારના સ્ત્રીઓની સાથેના વિલાસ, મધુરાદિ છયે રસોનું ભોજન, સુગન્ધી પુષ્પાદિ દ્રવ્યોથી સુવાસિત આવાસ, મૃદુશબ્દોનું શ્રવણ અને અદ્ભુત રૂપનું દર્શન વગેરે અનેકાનેક વિષયોનાં અસંખ્યાત વર્ષો સુધીના ઉપભોગથી પણ આશ્ચર્ય છે કે ઈન્દ્ર અને ઉપેન્દ્ર વગેરે તૃપ્તિ પામ્યા નથી. કારણ કે વિષયોના ભોગો વસ્તુત: તૃપ્તિનું કારણ જ નથી. જો એ તૃપ્તિનું કારણ હોત તો ઈન્દ્રાદિને અત્યાર સુધી તૃપ્તિ થઈ હોત. પરન્તુ એવું બન્યું નથી. “વિષયોના ભોગો તૃપ્તિનું કારણ છે.” આવી જે લોકમાં માન્યતા છે – તે વાસ્તવિક નથી. અસહ્ના આરોપના ઘરની એ માન્યતા છે.
આ કર્મસહિત અનન્તાનન્ત જીવો જ્યાં રહે છે એવા ચૌદરાજ લોકમાં એક ભિક્ષુસ્વરૂપ પૂ. સાધુમહાત્મા જ સુખી છે. આહારમાં આસક્ત બન્યા વિના માત્ર શરીરાદિના નિર્વાહ માટે ભિક્ષા માંગવાનો સ્વભાવ છે જેનો તેને મિક્ષ કહેવાય છે. પરિગ્રહથી સર્વથા રહિત એવા ભિક્ષુને છોડીને બીજા કોઈ સુખી નથી. ભિક્ષા મળે કે ન પણ મળે તોય પૂ.સાધુમહાત્મા જ્ઞાનથી જે તૃપ્ત છે. રાગાદિ દોષોની શ્યામતાથી રહિત હોવાથી નિરંજન છે. પોતાના જ્ઞાનાદિ ગુણોના જ ભોકતા હોવાથી રાગાદિથી તેઓશ્રી રંગાતા નથી. વિષયોમાં તૃપ્તિને ઉત્પન્ન કરવાનો સ્વભાવ જ નથી, તેથી વિષયભોગોથી તૃપ્તિ થતી નથી.
આ પ્રમાણે ‘વિશેષાવશ્યક' માં પણ ફરમાવ્યું છે કે “હે સૌમ્ય ! પ્રત્યક્ષ જણાતું સુખ, સુખ જ નથી; તે દુઃખના પ્રતિકાર રૂપ હોવાથી જુદું જ છે, દુઃખસ્વરૂપ જ છે. તેથી પુણ્યના ફળ સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થનારું સુખ દુઃખ જ છે. વિષયસુખ દુઃખના
૯૬
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |