Page Text
________________
ગમે તેટલી પ્રતિકૂળતા આવે તો પણ તેને વેઠી લેવી – આ અધ્યવસાય જ જ્ઞાનાદિની તૃપ્તિના અનુભવને જણાવે છે. જ્ઞાન અને ક્રિયામાં રક્ત રહેનારા પણ જો સમતાને ધારણ ન કરે તો જ્ઞાનાદિની તૃપ્તિને અનુભવી ન શકે. પાન અને ભોજન સારાં હોવા છતાં તેના પાચન માટે પ્રયત્ન કર્યા વિના તે સારા ફળને આપતા નથી. પાન અને ભોજનના પાચન માટે મુખવાસ(તાંબૂલ) ઉપયોગી બને છે. તેમ અહીં જ્ઞાની અને ક્રિયાવાન મહાત્માઓ માટે જ્ઞાન અને ક્રિયાના અજીર્ણથી દૂર રાખવા સમતાસ્વરૂપ મુખવાસ ઉપયોગી બને છે.
ઔપાધિક પુદ્ગલથી ઉત્પન્ન થયેલા વિભાવ સ્વરૂપ ભાવોથી ભાવિત થયેલા આત્માઓ અનાદિકાળથી મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન અને અસક્રિયામાં રાગાદિના કારણે આસક્ત હોય છે. જગતના લોકોએ ભોગવીને છોડી દીધેલા એંઠા જેવા, ભોગવવા માટે અયોગ્ય એવા વિષયોમાં મગ્ન બની તે આત્માઓ જે તૃપ્તિ અનુભવે છે, તે વસ્તુતઃ તૃપ્તિ જ નથી. કારણ કે એવા વિષયોને પ્રાપ્ત કર્યા પછી પણ તૃષ્ણા વધતી જ હોય છે, તે શાન્ત થતી જ નથી. ક્ષણવાર એમ લાગે કે તૃપ્તિ થઈ છે પણ તે વાસ્તવિક હોતી નથી. જે તૃપ્તિ પછી તૃષ્ણા રહેતી નથી તે તૃપ્તિ વાસ્તવિક છે. આથી જ સારા આત્માઓ ચંચળ એવા કામિનીઓના વિલાસોનો ત્યાગ કરે છે. કર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયેલાં સલ્ફળોને ગણકારતા નથી. આસક્તિજનક ભાવોનો (વિષયોનો) સંગ કરતા નથી, શરીરને શણગારતા નથી અને સ્વાધ્યાયાદિ દ્વારા તત્વના શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસનાદિમાં આત્માને લીન બનાવે છે. આ રીતે પૂ. મુનિભગવન્તોને જ્ઞાન, ક્રિયા અને સામ્યમાં જે પરમતૃપ્તિનો અનુભવ થાય છે - તેનું કારણ જણાવાય છે :
स्वगुणैरेव तृप्तिश्चेदाकालमविनश्वरी ।
જ્ઞાનિનો વિષચૈ: વિંહૈ, હૈં વે તૃપ્તિરિત્વરી ૨૦-રા. “સ્વસ્વરૂપના જ્ઞાની મહાત્માને સ્વજ્ઞાનાદિ ગુણોથી જ સર્વદા નાશ નહિ પામનારી જો પ્તિ હોય તો જેનાથી અલ્પ કાળ માટે તૃપ્તિ થાય એવા તે શબ્દાદિ વિષયોથી શું? અર્થાત્ તેનું કોઈ પ્રયોજન નથી.” - સારી રીતે જેણે સ્વ અને પરતત્ત્વનું જ્ઞાન કરી લીધું છે એવા જ્ઞાનીને, સ્વ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ અને ભાવને લઈને સ્વભાવભૂત અને અમૂર્ત અસલ્ગ અને અનાકુલ એવા આનંદથી યુક્ત જ્ઞાનાદિ ગુણોથી જ જો તૃપ્તિ હોય તો બહારના શબ્દ રૂપ રસ અને ગન્ધાદિ વિષયોનું કોઈ
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |