Page Text
________________
જ પ્રયોજન નથી. કારણ કે જ્ઞાનાદિ ગુણોથી થનારી તૃપ્તિ હંમેશાં વિનાશ ન પામનારી છે અને વિષયોથી થનારી તૃપ્તિ ખૂબ જ અલ્પકાલીન હોય છે, ઔપચારિક અવાસ્તવિક હોય છે. તેથી જ્ઞાનીમહાત્માઓને વિષયજન્ય તૃપ્તિની ઈચ્છા હોતી નથી. વિષયજન્ય તૃપ્તિ, પરભાવમાં વિલાસ સ્વરૂપ છે, જે કર્મબન્ધનું કારણ છે.
અનન્તો કાળ ગયો, અનન્તી વાર વિષયોનો ઉપભોગ કર્યો, પરન્તુ આજ સુધી આત્મસ્વરૂપ પ્રાપ્ત ન થયું અને ન તો એ વિષયો આપણા સુખના કારણ બન્યા. દુ:ખને જ સુખ માનીને આપણે આજ સુધી જીવ્યા - આવી વિચિત્ર દશાનો ચોક્કસ ખ્યાલ જ્ઞાનીઓને હોવાથી જ તેઓ વિષયાભિમુખ થતા નથી. આત્મસ્વરૂપના રસિક મુમુક્ષુઓ આથી જ આત્મગુણોના અનુભવથી જ તૃપ્તિનો અનુભવ કરે છે. તૃપ્તિના અનુભવ માટે તેમને વિષયનું કોઈ જ પ્રયોજન નથી. વિષયના ઉપભોગથી અનુભવાતી તૃપ્તિ કરતાં સ્વગુણોના અનુભવથી જે તૃપ્તિ થાય છે, તેનું વર્ણન થાય એવું નથી; તે કલ્પનાતીત છે – તે જણાવાય છે :
या शान्तैकरसास्वादाद्, भवेत् तृप्तिरतीन्द्रिया । सा न जिवेन्द्रियद्वारा, षड्रसास्वादनादपि ॥१०-३॥
‘‘શાન્તરસના આસ્વાદથી જે અતીન્દ્રિય તૃપ્તિ થાય છે, તે રસનેન્દ્રિય દ્વારા છ રસના આસ્વાદનથી પણ થતી નથી.’’ કહેવાનો આશય સ્પષ્ટ છે કે વિષય અને કષાયની પરિણતિના અભાવથી આત્માને સહજપણે જે શાન્ત અવસ્થાનો અનુભવ થાય છે, તે શાન્તરસનો આસ્વાદ છે. દુનિયાની કોઈ સારી વસ્તુ જોઈતી નથી અને પોતાની પાસે રહેલી કોઈ પણ ખરાબ વસ્તુ દૂર કરવી નથી - આવી ભાવનાથી ભાવિત બનેલા આત્માઓ જ વસ્તુતઃ સ્વસ્થ રહી શકે છે. અન્યથા સ્વસ્થતા જાળવવાનું શક્ય બનતું નથી. વિષયો મુખ્યપણે પ્રવૃત્તિમાં નિમિત્ત બને છે અને કષાયો નિવૃત્તિમાં નિમિત્ત બનતા હોય છે. ઈષ્ટની પ્રાપ્તિ અને અનિષ્ટની નિવૃત્તિ માટેનો પ્રયાસ આત્માને ચંચળ અને અશાન્ત બનાવે છે. સ્થિરતા અને શાન્તિ એનાથી હણાય છે.
કોઈપણ પૌદ્ગલિક પરપદાર્થો સ્વભાવથી સારા કે ખરાબ નથી. મોક્ષની પ્રપ્તિ માટે સારાં પુદ્ગલો કારણ – સાધક નથી અને ખરાબ પુદ્ગલો બાધક નથી - એમ સમજીને આત્મસ્વભાવનો જ જો અનુભવ કરવામાં આવે તો જીવનમાં
૯૧
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |