Page Text
________________
તેલ પૂરવાદિની ક્રિયાની અપેક્ષા રાખે છે, તેમ પૂર્ણ જ્ઞાની પણ ક્રિયાની અપેક્ષા રાખે છે.” - આશય એ છે કે સ્વ અને પરનું વિવેચન કરવામાં જેઓ સમર્થ છે એવા પૂર્ણ જ્ઞાની પણ, જ્યારે તેમને કોઈ પણ કાર્ય કરવાનો અવસર ઉપસ્થિત થાય છે, ત્યારે તે કાળમાં તેઓ તે તે કાર્યને અનુકૂળ એવી ક્રિયાની અપેક્ષા રાખે છે. અર્થાત્ આવા સમર્થજ્ઞાની પણ પોતે કરવા ધારેલા તે તે કાર્યને કરતી વખતે માત્ર જ્ઞાનથી તે તે કાર્ય કરી શકતા નથી. તેમને તે તે કાર્ય કરવા માટે કોઈ ને કોઈ ક્રિયા કરવી જ પડે છે. ક્રિયા વિના તેઓ તે તે કાર્ય કરી શકતા નથી.
સમ્યજ્ઞાની આત્મા જ્યારે સંવર-કાર્ય કરવાની રુચિવાળા હોય છે, ત્યારે તે મહાત્મા વિરતિ ગ્રહણ કરવાની ક્રિયા કરે છે. ચારિત્રથી યુક્ત પણ મહાત્મા કેવલજ્ઞાન સ્વરૂપ કાર્યની રુચિ ધારણ કરનારા બને ત્યારે તે મહાત્મા શુકલધ્યાનારોહણની ક્રિયા કરે છે. શ્રી કેવલીપરમાત્મા સંવરભાવને પૂર્ણપણે પ્રાપ્ત કરવા યોગનિરોધની ક્રિયા કરે છે. આથી જ કહેવાય છે કે “જ્ઞાની ક્રિયાની અપેક્ષા રાખે છે. એ મુજબ જ પૂ. સાધુમહાત્માઓને આવશ્યક ક્રિયાનું વિધાન છે. પ્રદીપ સ્વયં પ્રકાશ સ્વરૂપ હોવા છતાં તેને જેમ તેલ પૂરવાદિની ક્રિયાની અપેક્ષા છે તેમ જ્ઞાનથી પૂર્ણ આત્માઓને પણ તે તે કાર્ય કરવાના અવસરે ક્રિયાની આવશ્યકતા છે.
ક્રિયા આત્માના વીર્યની શુદ્ધિનું કારણ છે. હેય અને ઉપાદેયનું જ્ઞાન મળ્યા પછી આત્મા હેયની નિવૃત્તિ અને ઉપાદેયની પ્રવૃત્તિ ન કરે તો વીર્યાન્તરાયકર્મનો બંધ થાય છે. વીર્ય ફોરવવાથી વીર્યાન્તરાયકર્મનો ક્ષયોપશમ થાય છે. એ માટે ક્રિયા : એ અદ્ભુત સાધન છે. શક્તિસમ્પન્ન પણ આત્માઓ પ્રમાદને લઈને ભયંકર કોટિનું વીર્યાન્તરાયકર્મ બાંધતા હોય છે. પ્રમાદને દૂર કરવા માટે ક્રિયા ખૂબ જ ઉપયોગી બને છે. પરમકલ્યાણકારિણી એવી પણ ક્રિયાનો જેઓ અનાદર કરે છે- તેમની મૂર્ખતા જણાવાય છે :
વામાવં પુર , ચેડદિયાં વ્યવહારતા
वदने कवलक्षेपं, विना ते तृप्तिकाक्षिणः ॥९-४॥
વ્યવહારથી “ક્રિયા એ બાહ્યભાવ છે – એમ કહીને જેઓ ક્રિયાને માનતા નથી, તેઓ મુખમાં કોળિયો નાખ્યા વિના તૃપ્તિને ઈચ્છનારા છે.” કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે “માત્ર વ્યવહારનયને આશ્રયીને જ ક્રિયા મનાય છે. નિશ્ચયથી તો જ્ઞાન જ
૮૩
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |