________________
આ પ્રમાણે સહજભાવે નિજસ્વભાવમાં લીન થવા છતાં અનાદિકાળની પર પરિણતિને લઈને કોઈ વાર મુનિભગવન્તોને પણ રાગાદિજન્ય દુઃખનો અનુભવ થાય ને ? – આવી શંકાનું સમાધાન કરાય છે :
शमसूक्तसुधासिक्तं, येषां नक्तंदिनं मनः ।
कदाऽपि ते न दह्यन्ते, रागोरगविषोर्मिभिः ॥६-७॥
જે મહાત્માઓનું મન, શમના સુભાષિત સ્વરૂપ અમૃતથી રાત અને દિવસ સિંચાયેલું છે, તેઓશ્રી ક્યારે પણ રાગસ્વરૂપ સર્પના વિષની ઊર્મિઓથી (તરડ્યોથી) બળતા નથી.” શમ, કષાયના અભાવ સ્વરૂપ છે અને તે ચારિત્રના પરિણામ સ્વરૂપ છે. કારણ કે કષાયના અભાવથી ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થતી હોય છે. આ સમસ્વરૂપ ચારિત્રના પરિણામનું સ્વરૂપ, તેના હેતુ અને ફળ-આનું વર્ણન કરનારાં સુભાષિતો. (પરમતારક વચનો) સ્વરૂપ જે અમૃત છે તેનાથી રાત અને દિવસ સિંચાયેલું ભીનું ભીનું જેમનું મન છે, તેઓ ક્યારે પણ રાગસ્વરૂપ સર્પના વિષની ઊર્મિઓથી (તરડ્યો - અસરથી) બળતા નથી.
જગતના જીવો રાગસ્વરૂપ સર્પથી દંશ પામેલા છે. તેના વિષથી વ્યાપ્ત છે, અને ચાર ગતિમાં ભટકી રહ્યા છે. ઈષ્ટના સંયોગની અને અનિષ્ટના વિયોગની ચિન્તાથી અનેક પ્રકારના શોકાદિ વિકલ્પોને કરતા રહે છે. એઠાં (પોતે અથવા બીજાએ વાપરીને છોડી દીધેલાં) પુદ્ગલોનો સથ્રહ કરે છે, અનેક ધનને મેળવવાના ઉપાયોની યાચના કરે છે. કૂવામાં પડે છે, સમુદ્રની મુસાફરી કરે છે અને અહિતકર એવા દ્રવ્યને પણ હિતકર માને છે.
પરતુ જગતના પરમોપકારી શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માનાં પરમતારક વચનના પુણ્યશ્રવણથી જેમને સમતાધનની પ્રાપ્તિ થઈ છે, તેવા મુનિમહાત્માઓ સ્વસ્વરૂપના આનન્દને ભોગવે છે. સ્વભાવનું અવભાસન, સ્વભાવનું રમણ અને સ્વભાવનો અનુભવ કરવા વડે સદાને માટે અસંગમગ્ન બની આત્મગુણોમાં વિહરે છે. અને મુનિ ભગવન્તોના અનન્યસાધારણ (અનુપમ) શમસામ્રાજ્યની સ્તવના કરાય છે :
गर्जद्ज्ञानगजोत्तुङ्गरङ्गध्यानतुरङ्गमाः । जयन्ति मुनिराजस्य शमसाम्राज्यसम्पदः ॥६-८॥
(૬૦)
