Page Text
________________
પણ દૂર કરવો પડે છે. કારણ કે વિકલ્પસ્વરૂપ ધુમાડાને પેદા કરનાર જ સકલ્પસ્વરૂપ દીપક છે.
સામાન્ય રીતે પરપદાર્થની વિચારણાને અનુસરનારી મનની ચંચળતાને સંકલ્પ કહેવાય છે અને તેના વારંવારના સ્મરણને વિકલ્પ કહેવાય છે. કોઈવાર સંકલ્પના કારણે ક્ષણવાર સ્થિરતા પ્રાપ્ત થતી જણાતી હોય છે. તેથી સંકલ્પ દીપતુલ્ય જણાતો હોય છે. પરન્તુ એ સંકલ્પથી અનેક વિકલ્પો ઊભા થવાથી સંકલ્પદીપક નકામો બને છે. તેને નકામો બનાવનારા વિકલ્પોને તેથી જ ધુમાડા જેવા વર્ણવ્યા છે. જે પણ યોગીજનોને આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોમાં સ્થિરતા પ્રાપ્ત થઈ છે, તેમને સક્કલ્પ-વિકલ્પ પ્રાપ્ત થતા નથી. સ્વસ્વરૂપમાં લીન બનેલા મહાત્માઓને સાંસારિક (પરપદાર્થો સંબંધી) સકલ્પ-વિકલ્પો થતા નથી. તેથી અત્યન્ત મલિન (અશુદ્ધ) એવા આશ્રવો પણ પ્રાપ્ત થતા નથી. પ્રાણાતિપાતાદિ સ્વરૂપ આવ્યો છે, જેથી આત્મામાં કર્મ આવે છે. જે આત્મા સમાધિસ્થ છે, તેને કર્મબન્ધના કારણભૂત આશ્રવો ન હોય એ સમજી શકાય છે. પોતાના પરિણામને પરભાવોમાં જોડવાથી આશ્રવ પ્રાપ્ત થાય છે. સ્વભાવોમાં સ્વપરિણામોને જોડવાથી આAવો થતા નથી. આથી સ્પષ્ટ છે કે સ્થિરતાસ્વરૂપ રત્નપ્રદીપને પ્રાપ્ત કર્યા પછી સંકલ્પવિકલ્પના ધુમાડાનું અસ્તિત્વ રહેતું નથી... અસ્થિરતાનો અપાય જણાવાય છે :
उदीरयिष्यसि स्वान्तादस्थैर्यपवनं यदि ।
समाधे धर्ममेघस्य घटां विघटयिष्यसि ॥३-७॥ “જો તું અન્તઃકરણમાંથી અસ્થિરતાસ્વરૂપે પવનને પ્રવર્તાવીશ તો સમાધિસ્વરૂપ ધર્મમેઘના સમુદાયનો નાશ કરીશ.” આશય એ છે કે સામાન્ય રીતે સ્વસ્વભાવમાં લીન બન્યા પછી પણ પૂર્વે કરેલા કર્મના યોગે પર પદાર્થમાં મન ખેંચાય છે. ત્યારે યોગીજનો ખૂબ જ અપ્રમત્ત બની સ્વસ્વભાવમાં મનને સ્થિર રાખતા હોય છે. પરન્તુ તેવા પ્રસંગે અત્યાર સુધીના અભ્યાસથી પ્રમાદની પરવશતાએ અન્તઃકરણમાંથી અસ્થિરતાનો પવન શરૂ થાય છે અને એક વખત એવી અસ્થિરતાની શરૂઆત થયા પછી સમાધિસ્વરૂપ જે ધર્મમેઘ છે તે વીખરાઈ જાય છે. આકાશમાં ચિકાર મેઘ ચઢી આવ્યા હોય અને ત્યારે જોરદાર પવન ફૂંકાય તો જેમ વાદળો વીખરાઈ જાય છે તેમ અહીં પણ અસ્થિરતાનો પવન ફૂંકાય તો સમાધિસ્વરૂપ ધર્મમેઘની ઘટા વીખરાય છે. વરસ્યા વિના જ જેમ વાદળો પવનના કારણે વીખરાય છે તેમ
૩૨
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |