Page Text
________________
કાયાથી તે સ્થિરતા જેમને અંગેઅંગમાં પરિણમી છે, તે યોગી જનો સર્વત્ર સમાનદષ્ટિવાળા હોય છે. પોતાના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ સ્વરૂપ સ્વભાવને છોડીને બીજા બધા જ પદાર્થોને પરસ્વરૂપે સમાનરૂપે તેઓ જુએ છે. ગામને પણ પરસ્વરૂપે અને અરણ્યને પણ પરસ્વરૂપે જુએ છે તેમ જ રાત્રિને પણ અને દિવસને પણ પરસ્વરૂપે જુએ છે.
કહેવાનો આશય એ છે કે ગામમાં લોકો રહેતા હોય છે. તેમના સંપર્ક – પરિચયથી યોગીજનોને અનેક પ્રકારની સગવડ પ્રાપ્ત થતી હોય છે. તેમ જ ઘણી બધી અગવડો દૂર થતી હોય છે. પરંતુ અરણ્યમાં લોકો રહેતા નથી, તેથી તેવી સગવડ મળતી નથી અને અગવડો દૂર થતી નથી, ઉપરથી વાપદાદિના ઉપદ્રવો થતા હોય છે. આવું જ લગભગ કાળને આશ્રયીને દિવસે કે રાત્રે બનતું હોય છે. આમ, છતાં યોગીજનોને તેથી કોઈ જ ફરક પડતો નથી. કારણ કે અગવડ-સગવડને તેઓ પરસ્વરૂપે જ જોતા હોય છે. આત્મસ્વભાવમાં રમણ કરવામાં એ અનુકૂળતા કે પ્રતિકૂળતા ન તો સાધક છે અને ન તો બાધક છે. ઉપરથી એમાં અનુક્રમે રાગ કે દ્વેષ કરીએ તો આત્મસ્વભાવમાં અસ્થિરતા થાય છે - એનો યોગીજનોને પૂરતો ખ્યાલ હોય છે. તેથી તેઓ રાગદ્વેષને આધીન બન્યા વિના ઈષ્ટાનિષ્ટતાના અભાવસ્વરૂપ સમાનતાને (તુલ્યત્વને) જ, સર્વત્ર પરપદાર્થમાં ગ્રહણ કરે છે. ઈષ્ટ કે અનિષ્ટત્વ વસ્તુતઃ કોઈ વસ્તુમાં નથી. મનની કલ્પનાથી અજ્ઞાની જવો વસ્તુમાં ઈષ્ટતાદિનો આરોપ કરી રાગદ્વેષની પરિણતિવાળા બને છે. યોગીજનોને આવું બનતું નથી. તેઓ ઈષ્ટતાદિની કલ્પનાથી રહિત હોવાથી સમાનશીલ છે. તેથી જ તેઓ સંકલ્પ અને વિકલ્પથી રહિત હોય છે, તે જણાવાય છે :
स्थैर्यरत्नप्रदीपश्चेद्, दीप्रः सङ्कल्पदीपजैः ।
तद्विकल्पैरलं धूम-रलं धूमैस्तथाश्रवैः ॥३-६॥
સ્થિરતાસ્વરૂપ રત્નનો દેદીપ્યમાન દીવો હોય તો સકલ્પસ્વરૂપ દીપકથી ઉત્પન્ન થયેલા વિકલ્પસ્વરૂપ ધુમાડાથી સર્યું, તેમ જ અત્યન્ત મલિન એવા આશ્રવોથી સયું.” સ્થિરતા રત્નના દીપક જેવી છે. સ્વયં પ્રકાશ સ્વરૂપ હોવાથી સ્થિરતાને રત્ન સ્વરૂપ દેદીપ્યમાન દીપક સ્વરૂપે વર્ણવી છે. આવો દીપક હોય તો સક્કલ્પસ્વરૂપ જે દીપક છે, કે જેનાથી વિકલ્પસ્વરૂપ ધુમાડા નીકળ્યા જ કરે છે તેવા દીપકનું કશું જ પ્રયોજન નથી રહેતું. વિકલ્પો સ્વરૂપ ધુમાડાને દૂર કરવા માટે સક્કલ્પસ્વરૂપ દીપકને
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |