________________
૨૫૦
નિકોલસ નિકબી જ આ કહેલું છે, એ કબૂલ કરી દો, ત્યારે ડોસાએ છેવટે કબૂલ કર્યું કે, એ વાત તેમણે કેવળ કલ્પનાથી ઉપજાવી કાઢેલી છે.
પછી બધાં ઘરમાં બેસી રહેવાને બદલે બગીચામાં અને આસપાસની શેરીઓમાં ફરવા નીકળ્યાં. કેટ પોતાના ભાઈ અને ફ્રેન્ક સાથે ચાલતી હતી, અને મિસિસ નિકલ્બી ચાર્લ્સ ડોસા સાથે. ડોસાએ નિકોલસની કાર્યદક્ષતા, નિખાલસતા, વફાદારી અને દૃઢતાનાં જે વખાણ કર્યા, તેથી એ ભલી બાઈ ખરેખર ગળગળી થઈ ગઈ, અને આ ડોસા તેને સજજનતા અને ભલમનસાઈના અવતાર સમા જ લાગ્યા. સ્માઇક એ બંને ટુકડીઓની વચ્ચે આવજા કરતો હતો, અને ડોસા વારંવાર તેને પોતાની સાથે બોલાવી તેનો હાથ પોતાની બગલમાં ઘાલી, તેના મોં ઉપર ગમે તેમ કરી જરાક હાસ્ય આવે એવો પ્રયત્ન કર્યા કરતા. પોતાના મોટાભાઈ નિકોલસને વખાણનાર માણસ સ્માઈકને દેવસ્વરૂપ લાગ્યો, એ કહેવાની જરૂર નથી.
પછી તો વાળુ વખતે વળી વધુ વાતચીત અને વિનોદ ચાલ્યાં. છેવટે ડોસા તથા ફ્રેન્ક જ્યારે વિદાય લેવા ઊડ્યા, ત્યારે જ એ બધાને ખબર પડી કે, આ લોકો તો બહારથી આવેલા મહેમાનો જ છે!
વિદાય વખતે ફેન્કની વલે કંઈક વિચિત્ર બનેલી લાગી. તેણે કેટની વિદાય લીધી હતી એ વાત ભૂલી, બેત્રણ વાર વિદાય લેવા તેનો હાથ હાથમાં લીધો. એટલે ડોસાએ હસતાં હસતાં ઉમેર્યું કે, “ભાઈસાહેબ જર્મનીથી જે ‘વસમી વિદાય લઈને આવ્યા છે, તે યાદ કરતા લાગે છે કે શું?”
આમ આ દિવસ સૌને માટે યાદગાર બની ગયો. માત્ર મોડી રાતે એ ઘરમાં એક જ વ્યક્તિ – સ્માઈક કંઈક ખિન્ન થઈ, પ્રાર્થનાની રીતે ઊબડો પડી, કશાક દુઃખના ઉદ્ગાર કાઢતો હતો. તેને શી વાતનું દુ:ખ આજે લાગ્યું હતું, તે તો કોણ કહી શકે?
