________________
મેર પડશે
૧૭ રહેલા બળવાખોરોની કડક તપાસ ચલાવી રહ્યા હતા. મોરચામાંથી એક પણ માણસ ક્યાંયથી જીવતું છટકી શકે તેમ નહોતું.
જીન વાલજિન ચારે તરફ નજર કરી વળ્યો. તે ઊભો હતો તે ખૂણો અત્યારે મડદાં તથા શેરીના ભંગારના ઢગલાની આડે થોડી વાર પૂરતો સૌ કોઈની નજર બહાર હતો. પરંતુ કોઈ પણ ક્ષણે સરકારી સૈનિકો ત્યાં આવી પડે તેવો સંભવ હતો. જીન વાલજિનની સ્થિતિ પી૦ ના મઠનો વંઢો ચઢી ઊતરતી વખતે થઈ હતી તેવી થઈ રહી. તેનું મગજ વેગથી કામ કરવા લાગ્યું. ક્યાંય કશો રસ્તો દેખાતો ન હતો.
અચાનક તેની નજર રસ્તા ઉપરના એક જાળીદાર ઢાંકણા ઉપર પડી. પેરીસના મહા-સુરંગનું એ ઢાંકણ હતું. પેરીસ શહેરમાં જમીનની નીચે જંગી સુરંગોનું બીજું શહેર ફેલાયેલું હતું. એક ક્ષણ પણ કશો વિચાર કર્યા વિના મેરિયસને પોતાના બંને ખભા ઉપર નાખી, ગટરના ઢાંકણાને પોતાના જોરેદાર પંજાઓ વડે ખસેડી, પોતાની કૂણીઓ અને ઘૂંટણના જોરે, સીડી ઉપરથી ઊતરતો હોય તેમ, બંને બાજુની ભીંતોને આધારે તે નીચે ઊતરવા માંડ્યો. દશ ફૂટ નીચે જતાં તેના પગ જમીનને અડ્યા. મેરિયસને ત્યાં જ ટેકવી, તે ઉપરનું ઢાંકણું ખસેડીને બરાબર ગોઠવી દેવા પાછો ઉપર ચડી ગયો. અને જેવું તે ઢાંકણું તેની જગાએ ગોઠવાયું, કે તરત થોડે દૂરથી દોડતાં પગલાંનો અવાજ તેને એ તરફ આવતો સંભળાયો. ઢાંકણું બેસી જતાં ઉપરની આખી દુનિયા લુપ્ત થઈ ગઈ.
આંખનો અંધારપટ દૂર થયો એટલે મેરિયસને ઊંચકી, એકદમ તો તે આગળ ચાલ્યો. સુરંગો ૨સ્તાની નીચે નીચે જ જતી હોય છે, અને તે વખતે પેરીસમાં ૨૨૦૦ રસ્તાઓ હતા. એ બધી જાળમાંથી કદી ક્યાંય સહીસલામત જગાએ નીકળાશે કે પછી એમાં જ અટવાઈને છેવટે જિંદગીથી હાથ
