________________
૧૪
લે નિરાલ અને મેરિયસ સરકારી સૈનિકોને ખાળવા આગળ ઊભા રહ્યા અને તેમની પાછળ થઈને સૌ મકાનમાં ઘૂસી ગયા. છેક છેલો નાયક પેઠો અને બારણું ભિડાઈ ગયું.
મેરિયસ મકાનમાં પેસી શક્યો ન હતો. એક ગોળીથી તેના ખભાની હાંસડી તૂટી જતાં તે ગબડી પડ્યો હતો. તેની આંખો કદાચ છેવટની મીંચાઈ, અને તેનું ચેતન લુપ્ત થયું, તે ઘડીએ તેને એટલું લાગ્યું કે એક બળવાન હાથે તેને બાજુએ ખેંચી લીધો છે.
મકાનમાં બેઠેલા બળવાખોરોની પછીની વાત જેટલી ટૂંકી છે, તેટલી જ બલિદાન અને બહાદુરીની દષ્ટિએ ઉજજવળ છે. એકેએક માણસ કંઈક ને કંઈક સામનો કરીને જ મર્યો. છેવટે છાપરા ઉપર ચડી ગયેલો એક બળવાખોર પોતાને પકડવા આવેલા સૈનિક ઉપર કૂદકો મારી તેને બાથમાં લઈને જ છેક નીચે શેરીમાં પડી ફેંદકુંદા થઈ ગયો. સૈનિકોએ આખી શેરીનાં બધાં મકાનોની ઝડતી શરૂ કરી દીધી.
જીન વાલજને મોરચામાં રહ્યાં રહ્યાં સામા પક્ષના કેઈની હત્યા કરી ન હતી. છતાં તે એક ક્ષણ નકામો પણ બેસી નહોતો રહ્યો. ઘાયલ થઈને પડતા દરેકને ઉપાડી લેવો, મકાનમાં સુરક્ષિતપણે ખેંચી જઈ તેની બનતી સારવાર કરવી, મોરચાનું સમારકામ કર્યા કરવું, મેરિયસના ઉપર નજર રાખ્યા કરવી, વગેરે કામોમાં તે આખો વખત રોકાયેલો રહ્યો હતો. જે ઘડીએ મેરિયસ ઘાયલ અને મૂર્શિત થઈ ઢળી પડ્યો, તે જ ઘડીએ તે તેના ઉપર વાઘની ચપળતાથી કૂદી પડયો; અને વાઘ પોતાનો શિકાર લઈ ચાલતો થાય, તેમ મેરિયસને ઉપાડી ત્યાંથી ખસી ગયો.
પણ આ ઘેરાઈ ગયેલી શેરીમાંથી હવે બહાર નીકળવું શી રીતે? ચારે બાજુ સરકારી સૈનિકો બચી ગયેલા કે છુપાઈ
