________________ દરિયા ઉપર 35 મુસાફરો જમીન ઉપરના જોખમમાંથી છટકીને સહીસલામત નીકળી ગયા હતા, તે કારણે આનંદમાં હતા. માત્ર તેમને ટોચ વિનાના ટપાવાળે એક ઘરડો મુસાફર કંઈક ચિંતામાં હતો. તેણે એક લાંબે ઝભ્ભો પહેર્યો હતો. તેના બે હાથ વારંવાર પ્રાર્થનાની રીતે જોડાતા રહેતા હતા અથવા કૃસની નિશાની થાય તે રીતે ગોઠવાતા હતા. તેના ચહેરા ઉપર બે જુદી જુદી ભાવનાઓની અથડામણ પૂરેપૂરી વ્યક્ત થતી હતી. એક ભાવના જાણે ઈષ્ટની હતી, બીજી અનિષ્ટની. તેની પંડિતાઈ તેના ઝભાની કરચલીમાં તેમ જ તેની ચેષ્ટામાત્રમાં દેખાઈ આવતી હતી. તેનું મેં ગંભીર તથા ધમકાવતે હોય તેવા દેખાવનું કઠોર હતું. તેની ભમર ડાકુની હતી, પણ વડા પાદરીની નજર તેમાં મિશ્રિત હતી. ગુનેગારીએ પસ્તા કરતા કરી મૂક્યા હોય એ એનો દેખાવ હતો. તે ખ્રિસ્તી હતે એ ઉઘાડું હતું, પણ ટર્કિશ નિયતિવાદથી તેનું ખ્રિસ્તીપણું ગૂંચવાયેલું હતું. તે તૂતક ઉપર ધીમેથી આંટા મારતો હતો, પણ કોઈના સામું જોયા વિના. તેની આંખમાં અમંગળ ભાવિના ડરની આભા છવાઈ રહી હતી. આ જહાજ ઉપર બે જણા જ વિચારમાં લવલીન હતાઃ આ ડોસે આકાશના વિચારમાં, ત્યારે જહાજને સુકાની દરિયાના વિચારમાં. એક જણ દરિયા ઉપરથી નજર ખસેડતો નહોતો, ત્યારે બીજે વાદળાં ઉપરથી. પાણીની હિલચાલ સુકાની તપાસતો હતો, ત્યારે આ બુદ્દો ક્ષિતિજ તરફ શંકાની નજરે જોઈ રહ્યો હતો. પેલે સુકાની હવે સુકાન એક ખલાસને સોંપીને આ ડોસા પાસે આવ્યો. આ ડોસો મુસાફર-ટાળીને આગેવાન નહોત; આગેવાન તે આભલાંવાળું જાકીટ પહેરનાર માણસ હતે. " સુકાનીએ એક બે વખત તેને સંબોધન કર્યું: “લૉર્ડ_*
