________________
ડૉન કિવકસોટ!
હવે બનવાકાળ, તે એ જ દિવસે સવારે ડૉન કિવકસોટ અંધારે અંધારે જ પોતાની જાતને અને ઘોડા રોઝિનૅન્ટીને કસરત આપવા ખાતર તે તરફ ફરવા નીકળ્યા હતા. રસ્તાની બાજુએ આમ તેમ ઘોડાને દોડાવતાં દોડાવતાં અચાનક રોઝિનૅન્ટી એ ખાડાને કિનારે જ આવી ગયો, અને ડૉન વિકસોટે માંડ માંડ તેને અંદર ગબડતો રોકી લીધો. પછી પોતે કયા ખાડામાં ગબડતાં બચી ગયા તે જોવા તેમણે ઘોડાને પડખે ફેરવી, ઘોડા ઉપર બેઠાં બેઠાં જ નીચે નજર કરી જોઈ. તેવામાં તેમને અંદરથી કોઈની બૂમનો અવાજ આવતો સંભળાયો.
૨૪૮
તેમણે ઝટપટ નીચે ઊતરી, કિનારે જઈ, ઉપરથી પૂછપરછ કરી જોઈ, અને સાન્કો જ તેના ગધેડા સાથે અંદર પડયો છે એ જાણી, તરત તે પાછા દરબારગઢ તરફ મારતે ઘોડે ગયા અને યૂકને ખબર આપી, દોરડાં, માણસો વગેરેની મદદ લઈ પાછા આવ્યા.
કહેવાની જરૂર નથી કે, મહામહેનતે દોરડાં વગેરેથી સાન્કોને તથા ડેપલને બહાર ખેંચી કાઢવામાં આવ્યા. પછી દરબારગઢમાં લાવી, તેને ખવરાવી-પીવરાવી તાજો કર્યા પછી તેને માંએ ડયૂક વગેરે સૌએ તેના ગવર્નરપણાની અને તેણે કરેલા ગાદીત્યાગની વાત સાંભળી.
તે જ દિવસે બૅરેટરિયોથી પેલો કારભારી પણ આવી પહોંચ્યો અને તેણે ડયૂકને તથા ડચેસને સાન્કોએ કેવા ડહાપણભેર રાજકારભાર ચલાવ્યો હતો તથા ન્યાય ચૂકવ્યો હતો તેની વાતો પણ કરી. એવા ભલા માણસને પોતે મશ્કરી કરવા જતાં નાહક હેરાન કર્યા તે બદલ તેણે ખેદ પણ વ્યક્ત કર્યા. યૂકે તથા ડચેસે મન સાથે નક્કી કર્યું કે, આપણે સાન્કોને જરૂર કંઈક મદદ કરવી તથા યોગ્ય નોકરીએ રાખી લેવો. પણ તેઓ સાન્કોની પોતાના માલિક પ્રત્યેની વફાદારીની ગણતરી કર્યા વિના આ બધાં લેખાં માંડતાં હતાં. પરંતુ તે વાત પછી.
