________________
મૉન્ટેસિનોની ગુફા
૧૮૭ ડૉન કિવકસોટે તરત તરવારથી એ બધું કાપવા માંડ્યું. અંદરથી ચામાચીડિયાં વગેરે પ્રાણીઓ મોટી સંખ્યામાં ઊડયાં તથા ડૉન કિવકસોટના માથા ઉપર વીંટળાઈ વળી ચાંચો મારવા લાગ્યાં.
સાન્કો એ ગુફાનું ઊંડાણ જોઈ, કંપી ઊઠ્યો; તેણે કહ્યું, “માલિક, તમે રસ્તામાં આવાં જેટલાં બાકાં કે દર આવે, એ બધાંમાં પેસી નીકળવા બહાર પડ્યા નથી; નાઈટ લોકોએ તો નાઈટો, રાજાઓ, રાજકુંવરીઓ વગેરે સાથે વ્યવહાર રાખવો ઘટે; તેને બદલે આ ઊંદરડા, દેડકાં જેવું અંધારામાં પેસવાનું કામ કરવા તમે શા માટે તૈયાર થયા છો?”
ડૉન કિવસોટે તેને કહ્યું, “લોકોમાં જુદાં જુદાં સ્થળો વિષે કિંવદંતીઓ ચાલી આવે છે; પણ ડરના માર્યા કોઈ તેમાં અંદર ઊતરી કે તેની પાસે જઈ ખાતરી કરી લેતું નથી. મારા જેવા હિંમતવાન માણસે જ આવી બધી કહાણીઓનો ભાંડો કાં તો ફોડવો જોઈએ અથવા તેમની સત્યતાની ખાતરી કરી આપવી જોઈએ.”
પેલા વિદ્યાર્થીઓએ ડૉન કિવકસોટને હવે ખભા નીચે ગાળિયો બાંધી બાકામાંથી નીચે ઉતારવા માંડ્યા. ૉન કિવફ્લોટે લેડી ડુલસિનિયાને યાદ કરી લીધી. સાન્કોએ અને વિદ્યાર્થીઓએ પરમાત્માને યાદ કરવા માંડ્યા. ધીમે ધીમે ડૉન કિવકસોટનો અવાજ અંદરથી આવતો બંધ થયો; અને છેવટે દોરડું પણ પૂરું થયું.
પછી તેઓ વિચાર કરવા લાગ્યા કે, હવે ડૉન કિવકસોટને જલદી પાછા ખેંચી લેવા કે, થોડાક થોભવું? તે લોકો ડૉન કિવકસોટ અંદરથી કશી નિશાની કરી શકે તે માટે ઘંટ જેવું કશું સાધન સાથે લાવવાનું ભૂલી ગયા હતા. એટલે તેઓએ અએક કલાક થોભીને પછી દોરડું પાછું ખેંચવા વિચાર કર્યો.
અર્ધા કલાક પછી તેમણે જ્યારે દોરડું ખેંચવા માંડયું ત્યારે તેઓને જરા પણ વજન જેવું ન લાગ્યું. એટલે તેઓ ચોંકી ઊઠ્યા. અંદર કોઈ પ્રાણી ડૉન કિવકસોટને આખા ને આખા ખાઈ ગયું કે ઉંદર જેવાં પ્રાણીઓએ દોરડું વચ્ચેથી કાપી નાંખ્યું કે શું થયું એની તેઓ કલ્પના જ કરી શક્યા નહિ. તેમનાં હૃદય કારમી શંકાઓથી ધડકવા લાગ્યાં. સાન્કો તો છૂટે મોંએ રડવા લાગ્યો, અને દોરડું ઝપાટાબંધ ઉપર ખેંચવા