________________
૧૭૬
ડૉન કિવકસોટ! શકયું નહિ; મેં ગિસાન્ડોના બે બળવાન સાંઢને* પણ તેના કહેવાથી હણ્યા; છતાં મારી કામના તૃપ્ત ન જ કરવામાં આવી. હવે છેવટના તેણે સ્પેનના પ્રદેશોમાં ઘૂમી, ત્યાંના બધા નાઈટો પાસેથી એવી કબૂલાત લઈ આવવા મને મોકલ્યો છે કે, તેના સૌન્દર્ય જેવું સૌન્દર્ય બીજી કોઈ સ્ત્રીનું નથી. એટલી કબૂલત હું લઈને જઈશ એટલે તે મને વરમાળ આરોપશે, એવું તેણે વચન આપ્યું છે. મેં એ અનુસાર સ્પેનના કેટલાય ભડ નાઈટોને હરાવીને તેમની પાસે એ વાત કબૂલ કરાવી છે. પરંતુ એ બધાં યુદ્ધોમાં ડૉન કિવસોટ દ લા-માંશા નામના સુપ્રસિદ્ધ નાઈટને હરાવવાનું જે પરાક્રમ મેં કર્યું છે, તે તો અજોડ છે. મેં તેને એક જ હુમલામાં તોડી પાડ્યો; અને તેની માનીતી તુલસિનિયા કરતાં મારી પ્રેમરાજ્ઞી કૅસિન્ડિયાનું સૌન્દર્ય હજાર ગણું ચડિયાતું છે, એવું તેને સગે મએ કબૂલ કરાવ્યું.”
ડૉન કિવકસોટ આ માણસની જૂઠું બોલવાની શક્તિથી ચકિત થઈને બોલ્યા, “તમારા વિજ્યો ભલે આખા સ્પેન ઉપર કે આખી દુનિયા ઉપર વ્યાપેલા હશે, એની હું ના નથી પાડતો; પરંતુ તમે ડૉન કિવકસોટ દ લા-માંશાને હરાવ્યાનું જે કહો છો, તે વાતની શંકા લાવવાનું મને મન થાય છે, કારણ કે, તમે કોઈ તેના જેવા આકારના માણસને હરાવ્યો હશે, પણ તેને પોતાને તો નહીં જ.”
શી વાત કરો છો, મહેરબાન! મેં ખુલ્લા આકાશ નીચે તેને ધબ દઈને ગબડાવી પાડયો છે અને તેને મોંએ ત્રણ વખત ‘હાર્યા કબૂલ કરાવ્યું છે. તેણે જ પોતાનું નામ તેમ જ ‘દયામણા મોંવાળો’ એવું ઉપનામ પણ કહી સંભળાવ્યું હતું. તેના સ્કવાયરનું નામ સાન્કો પાન્ઝા છે; એ કેવળ મજૂરિયો છે, તથા તેના ગધેડા ઉપર જ બેસીને તેની પાછળ ફર્યા કરે છે; તથા ડૉન વિક્સોટનું પેલાં દૂબળું પાતળું ઘોડું તેનું નામ રોઝિનેન્ટી છે, તેની પ્રેમરાણીનું નામ ડુલસિનિયા ડેલ ટૉબોસો છે, જે આલડૉન્ઝા લૉરેન્ઝો નામે પણ ઓળખાય છે, ત્યારે મારી પ્રેમરાજ્ઞીનું નામ કૅસિન્ડિયા છે, તે એન્ડેલુશિયાની છે અને તેનું આખું નામ
* એ પણ રોમનોના વખતની બે જંગી બળદોની પથ્થરની મૂર્તિઓ જ છે.