________________
૧૫૬
ડૉન કિવકસોટ!
આ ચડાઈ સામે ખ્રિસ્તી રાજ્યોના અને ધર્મના સંરક્ષણનું કામ સોંપવું જોઈએ. ભલેને પાંચ કે છ નાઈટો જ આવે. પણ તેમાંનો એકાદ તો એવો હોય જ, જે એકલો બબ્બે લાખ જેટલા તુર્કીના લશ્કરની એવી માઠી વલે કરી મૂકે કે, ન પૂછો વાત. પ્રાચીન કાળમાં એવાં પરાક્રમો નોંધાયેલાં છે; અને તે બધાં સાચાં છે. અને પ્રાચીનકાળમાં જે થઈ શકે, તે અત્યારે પણ ન બની શકે તેવું કાંઈ નથી.”
66
ડૉન કિવકસોટની ભાણી બિચારી પાસે બેઠી હતી, તે બોલી ઊઠી, કુંભલા ભગવાન, હજુ મારા મામાના મગજમાં એ બધું ભૂસું જેવું ને તેવું જ ભરેલું છે, કાંઈ!'
ડૉન વિકસોટે તરત જ કહ્યું, “હું નાઈટ જ રહેવાનો છું અને નાઈટ જ મરવાનો છું; ભલે તુર્કી સ્પેનને કિનારે આવીને લાંગરે; અને જેટલું બળ એકઠું કરીને આવવું હોય તેટલું એકઠું કરીને લઈ આવે; બસ આથી વધારે હું કંઈ જ કહેવા માગતો નથી.
એટલામાં સાન્કો પાન્ઝાએ બારણુ થપથપાવવા માંડયું. કામવાળી બાઈ તેને અંદર પેસવા દેવા માગતી નહોતી; તે કહેતી હતી કે, “તું નવરો ભામટો એક વખત મારા માલિકને બહાર રખડવા લઈ ગયો હતો અને હાડકાં ભંગાવી પાછો લાવ્યો હતો. હજુ તારું શું બાકી રહ્યું છે, જે ફરી પાછો આવ્યો છે?”
સાન્કોએ કહ્યું, “અરે, હું તો મારે ઘેર નિરાંતે રહેતો હતો; અને કામકાજ કરતો હતો; ઊલટા માલિક પોતે આવીને મને કેટકેટલી લાલચો આપીને બોલાવી ગયા હતા. તેમણે મને એક ટાપુનો ગવર્નર બનાવવાનું પણ વચન આપ્યું છે, તે તો હજુ જેવું ને તેવું બાકી જ છે!”.
“જા, જા, નખ્ખોદિયા! તારા મોઢાને વળી પાછા ટાપુ, અને તેનાં રાજ્ય ! તારા ઘરનું જ રાજ્ય સંભાળને, મૂઆ રાજા-થતા!”
ડૉન કિવકસોટે આ સંવાદ સાંભળી, તરત સાન્કોને અંદર બોલાવરાવ્યો. તેમને બીક લાગી કે, સાન્કો કદાચ બીજું કંઈ અજુગતું બોલી બેસે કે કોઈ વાત નાહક ઉઘાડી પાડી દે.
સાન્કો અંદર દાખલ થયો એટલે તરત પાદરી-બુવા અને હજામ ડૉન કિવકસોટની રજા લઈ વિદાય થયા. તેમને ખાતરી થઈ ગઈ કે,
