________________
મહર્ષિ અરવિંદ હતી. અને. ... સાવિત્રી મહાકાવ્યની સેકડો પંક્તિઓ તેમને મુખેથી જલપ્રપાત જેમ વહેવા લાગી. “સાવિત્રી' મહાકાવ્ય પૂરું થયું.
અને શ્રી અરવિંદનું તેનાથીયે મહાન જીવનકાવ્ય પૂર્ણ થવાની અણી પર આવીને ઊભું રહ્યું.
શ્રી મા આશ્રમનું કાર્ય દિવસરાત ઉકેલતાં રહેતાં હતાં. મોટા ભાગના આશ્રમવાસીઓ શ્રી અરવિંદ શું નિર્ણય લઈ રહ્યા હતા તેનાથી અજાણ હતા. તેમણે અગાઉ શ્રી માને કહેલું કે આપણા કાર્યની પૂર્ણતા માટે મારે જવું પડશે. શ્રી માએ પોતે જવાનું સૂચન કર્યું. તેનો ટૂંકાક્ષરી જવાબ આપી વાત ત્યાં અટકાવી દીધી હતી.
શું એ વખત પાસે આવી રહ્યો હતો ? માંદગી આવી. શ્રી મા અને નિકટના બધા સ્તબ્ધ થઈ ગયા. શ્રી મા કહે કે તેઓ ધારે તો આ માંદગીને તાત્કાલિક વિદાય દઈ શકે. તેમણે વીનવ્યા. શ્રી અરવિંદ અડગ રહ્યા. માંદગી ચાલુ હતી અને જાણે તેઓ માંદા પડ્યા જ નથી અને બીમારી છે જ નહીં તેમ તેઓ પોતાની સોફાખુરશી પર એક દિવસ જઈને બેઠા. બધાની સાથે વાત કરી. વર્ષો પર્યત ભક્તિપૂર્વક પોતાની એકધારી સેવા કરનાર શ્રી ચંપકલાલ પુરાણી પર ખૂબ વહાલ વરસાવ્યું અને પછી પોતાના પલંગ પર આંખ મીંચીને સૂઈ ગયા. તા. ૫-૧૨૧૯૫૦ની વહેલી પ્રભાતે ૧.૩૦ વાગ્યે તેમણે દેહ છોડી દીધો.
આશરે ૧૫૦૦ અંતેવાસીઓ અને જગતમાં ચારે દિશામાં ફેલાયેલા તેમના બહોળા શિષ્યસમુદાયે સખત આંચકો ખાધો. શ્રી મા બધાંને હૂંફ આપતાં, વાત્સલ્ય વહેતાં તેમની પાસે જ ઊભાં હતાં. મૃત્યુ સમયે શ્રી અરવિંદના દેહમાંથી એક ચૈતન્ય
