________________
પોંડિચેરી આગમન અને નિવાસ પ્રવાહ શ્રી માના મસ્તકમાં પ્રવેશ્યો અને જેને પ્રકાશનું મન' કહે છે તે મનમાં, માના પાર્થિવ મનનું રૂપાંતર થઈ ગયું. શ્રી અરવિંદનો પાર્થિવ દેહ જ્યોતિના અંબાર છલકતો હતો. શ્રી માતાજીએ કહ્યું: “જ્યાં સુધી દેહ પ્રકાશ રેલાતો રહેશે ત્યાં સુધી એ દર્શન માટે ખુલ્લો રહેશે.'' દુનિયાને બધે કિનારેથી શિષ્યસમુદાય શ્રી અરવિંદનાં છેલ્લાં દર્શન પ્રાપ્ત કરવાને ઊમટી પડ્યો. ૧૧૧ કલાક સુધી તેમનો દેહ તે પ્રકાશથી આલોકિત રહ્યો. તા. ૯-૧૨-૧૯૫૦ને દિને શ્રી અરવિંદના દેહને આશ્રમના ચોગાનમાં ઘેઘૂર સર્વિસ” વૃક્ષની છાયા નીચે ધરતીમાં મૂક્યો. શ્રી માતાજીની સૂચના પ્રમાણે એક સમાધિ ત્યાં રચાઈ ગઈ. સમાધિ પર અસંખ્ય પુષ્પોથી અંજલિ અપાઈ. સમાધિની આજુબાજુ સર્વત્ર ધૂપ પ્રસરી રહ્યો. વાતાવરણ સમૂહધ્યાનથી ભર્યું ભર્યું થઈ ગયું. માએ શ્રી અરવિંદના પાર્થિવ દેહને અંજલિ આપી:
“અમારા ગુરુના નિવાસરૂપ બનેલા હે પાર્થિવ આવરણ, તારા અમે અનંત ભાવે કૃતજ્ઞ છીએ. અને હે ગુરુ, નમન છે અમારાં આપને ચરણે. હે ગુરુ ! આપે અમારે માટે કેટકેટલું કર્યું છે? આપે કાર્ય ઉપાડ્યું. જંગ ખેડ્યા, ઘા વેક્યા, આશાઓ સેવી અને કેટકેટલુંયે આપ તપ્યાર હે ગુરુ, આપે વિશ્વની સકલ સિદ્ધિને માટે સંકલ્પ સેવ્યો, એ સર્વને સિદ્ધ કરવાની સાધના આદરી, તૈયારી કરી અને અમારે માટે સર્વ કાંઈ સિદ્ધ કરી આપ્યું. આપને અમારાં નમન છે. પ્રાર્થના છે કે આપના પ્રતિનું અમારું આ સર્વ ત્રણ અમે કદી પણ એક ક્ષણ માટે પણ, વીસરીએ નહીં.'
