________________
મહર્ષિ અરવિંદ
શ્રી અરવિંદની વિચારધારા સહેજ અટકીને આપણને સામો સવાલ મૂકે છે કે પશુ અને માનવ વચ્ચે કેટલો મોટો તફાવત છે ? પરંતુ શું ઉત્ક્રાંતિમાં માનવનું ઘડતર પશુમાંથી નથી થયું ? જો પશુરૂપી જીવંત પ્રયોગશાળામાંથી મનુષ્યરૂપી બુદ્ધિશીલ અસ્તિત્વ પ્રગટ થઈ શકે તો મનુષ્યરૂપી જીવંત પ્રયોગશાળામાં મનુષ્યથી આગળ નીકળી જતો અતિમાનવ કેમ વિકસી ન શકે ? પરમાત્માની સત્ ચેતના માટે કશું ચેતના માટે કશું જ અશકય નથી. પરમાત્મા પોતે આ વિશ્વમાં બીજરૂપે વવાયા છે તો ફળરૂપે તે જ પ્રગટ થશે. જેવું બી તેવું ફળ. આંબાના ફળના રોપામાંથી કેરી જ પમાય, તેમ વિશ્વમાં સ્વયં તે જ દેવરૂપ ધરી પ્રગટ થવાનો છે.
આ આખું કાર્ય પરમાત્માની શક્તિ સ્વયં, અવિરત કરી રહી છે અને ક્ષણેક્ષણ એનો સંકલ્પ, માનવને પોતાના મનના ચોકઠામાંથી બહાર નીકળવા પ્રેરી રહ્યો છે. મનુષ્ય તે પરિવર્તન માટે પોતાના સકલ સ્વરૂપમાં જાગ્રત થવાનું છે. તેણે એ રૂપાંતર માટે અભીપ્સા સેવવાની છે. પ્રકૃતિમાં અત્યારે ઘર કરીને બેઠેલી વિરોધી વૃત્તિઓનો પરિત્યાગ કરવાનો છે અને પોતાની જાતનું પ્રભુના કાર્ય માટે સંપૂર્ણ સમર્પણ કરવાનું છે.
આમ આ Triple awareness’, ‘ત્રિવિધ જાગૃતિ'ને વધુ ને વધુ એકાગ્ર કરતાં પરમાત્માની નિ:સીમ કૃપાથી મનુષ્યનું રૂપાંતર સિદ્ધ થઈ શકશે. પશુરૂપમાંથી માનવરૂપ પ્રગટ કરતાં પ્રકૃતિને જે લાખોનાં લાખો વર્ષ લાગ્યાં તેની સરખામણીમાં અત્યંત ટૂંકા ગાળામાં આ પરિવર્તન લાવી શકાશે.
૫૬
જરૂર છે. પરમાત્માની અતિમાનસ શક્તિ સાથે માનવના સહયોગની આ પૂર્ણતા તરફની અભિમુખતાની.
