________________
૪૬
મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યજી શ્રી યમુનાજીમાંથી થયું હતું. મહાવનનાં એકા ક્ષત્રાણી શ્રીમહાપ્રભુજીનાં સેવક હતાં. યમુનાજળ ભરવા ગયેલાં એકા ક્ષત્રાણીના જળની ગાગરમાં આવેલા આ સ્વરૂપને તેઓ શ્રીમહાપ્રભુજી પાસે પધરાવી ગયાં. શ્રીમહાપ્રભુજીએ પોતાના સેવક ગજનધાવનને સેવા માટે આ સ્વરૂપ પધરાવી આપેલું, પણ જ્યારે ગજનધાવન પ્રભુની સેવા કરવાને સર્વથા અશક્ત થયા ત્યારે શ્રીમહાપ્રભુજીને ત્યાં જ પાછું પધરાવી ગયા, ત્યારથી શ્રીમહાપ્રભુજીને ત્યાં જ આ સ્વરૂપ રહ્યું. શ્રી ગુસાંઈજી ગોકુલમાં પોતાના ઘરમાં આ સ્વરૂપની સેવા કરતા હતા. અને શ્રીનાથજીની સાથે વ્રજમાંથી નાથદ્વારા શ્રી નવનીતપ્રિયાજી પણ પધાર્યા.
કૃષ્ણાવતારની બાળલીલામાં રીંગણલીલાનું આ સ્વરૂપ છે માસની વયનું છે. પ્રભુનું સ્વરૂપ ગૌર છે. નેત્રમાં કાજળ આંજેલું છે. એક હાથમાં માખણ અને બીજા હાથમાં લાડુ છે. પાછલા પગે ઘૂંટણિયે ચાલતું સ્વરૂપ અલૌકિક છે.
શ્રી મથુરેશજી શ્રી ગુસાંઈજીએ પોતાના પ્રથમ પુત્ર ગિરિધરજીને શ્રી મથુરાધીશજીનું સ્વરૂપ વહેચણી વખતે પધરાવી આપેલું. આ
સ્વરૂપનો ઈતિહાસ એવો છે કે મહાવનની પાસે યમુનાજીના કિનારે આવેલા કરણાવલ નામના સ્થાનમાં એક વખત મહાપ્રભુજી બિરાજતા હતા ત્યારે યમુનાજીની એક ભેખડ તૂટી પડતાં ત્યાંથી તાડના ઝાડ જેવું વિશાળ ચતુર્ભુજ સ્વરૂપ પ્રભુનું પ્રકટ થયું. અને મહાપ્રભુજીને આજ્ઞા કરી કે અમારી સેવા કરો.
