________________
૧૪
ગુરુ નાનકદેવ વહેલી સવારે જીવણ મૌલવીએ આ દશ્ય જોયું અને તેનો પિત્તો ઊકળ્યો. “એ નાપાક ! કાબા તરફ પગ રાખી કેમ સૂતો છે ? ભાન નથી આ ખુદાનું ઘર છે?'' ‘‘ભાઈ, હું ખૂબ થાકી ગયો છું. પગ ઊંચકવા જેટલીય તાકાત નથી. જરા મારા પગ અલ્લાહ ન હોય એ બાજુ કરી દો ને.'' જીવણ મૌલવીનો પિત્તો ઓર ઊકળ્યો. તેણે તેમના પગ ઢસેડ્યા, બીજી બાજુ મૂક્યા... પણ... તેણે જે જોયું તે માનવામાં ન આવે તેવું હતું. આંખો ચોળી ખાતરી કરી કે તે ઊંધમાં નથી... સજાગ છે ... પગ જે બાજુ હતા તે બાજુ કાબાનો પથ્થર હતો ફરી પગ ફેરવ્યા તોય તેવું જ બન્યું. આખરે તે ગુરુજીને નમી પડ્યો. ગુરુજીએ અલ્લાહની સર્વ વ્યાપકતા સમજાવી. ગુરુજીએ કહ્યું, “આપણે હિંદુ-મુસ્લિમ એવા ભેદભાવ ભૂલી જવા જોઈએ. હિંદુ દેવમાં માને છે, મુસ્લિમ ફિરસ્તામાં. મુસ્લિમ એક પુરુષરૂપે ઈશ્વરને માને છે, હિંદુઓ નિરાકાર નિરંજન, સર્વવ્યાપી, અનંત, અક્ષય ઈશ્વરમાં માને છે. સર્વધર્મનાં મૂળ તત્ત્વો એક જ છે. સ્થાનકાલાનુસાર રીતરિવાજોને કારણે તે વિભિન્ન લાગે છે.
ગુરુજી બગદાદ ગયા. ત્યાંનો ખલીફા ઘણો લોભી હતો. લોકોએ ગુરુજીને ખલીફાનો લોભ દૂર થાય અને રાજ્યમાં પ્રજા સુખી બને એવું કરવા વિનંતી કરી. ગુરુજીએ યુક્તિ કરી, તેમણે એક તુંબડીમાં કાંકરા ભર્યા અને તે લઈ ખલીફા પાસે જઈ વિનંતી કરી, “ “મારી આ અનામત રાખી મૂકો ને.'' ‘પણ તમે લઈ જશો ક્યારે ?'' ખલીફાએ પૂછ્યું, “એ તો કાંઈ નક્કી ન કહેવાય, પણ એમ કરજો.... કયામતને દિવસે આપણે મળીશું જ. તમે ત્યાં લેતા આવજો ને.''
