________________
ગૌતમ બુદ્ધ
૨૩ આવ્યા ત્યારે યશોધરાએ રાહુલને તેના પિતા બતાવીને તેમની પાસે તેને વારસો માગવા મોકલ્યો. રાહુલે બુદ્ધ બનેલા પિતા પાસે માગણી કરી. બુદ્ધ જવાબ ન આપ્યો. રાહુલ વારસાની માગણી કરતો કરતો ઉતારા સુધી પાછળ પાછળ આવ્યો. ઉતારે આવીને ભગવાને સારિપુત્રને સૂચવ્યું અને પ્રવજ્યા આપો. એ જ એને વારસો છે. આમ ભગવાને રાહુલને પોતાનો સાચો અપૂર્વ વારસો આપ્યો. નંદ અને રાહુલ બંનેને પ્રવજ્યા મળવાથી શુદ્ધોદન બેચેન બન્યા અને ભગવાન પાસે દોડી આવ્યા. સગીર ઉંમરના બાળકને માતાપિતાની સંમતિ વગર પ્રવ્રજ્યા દેવાનું અનૌચિત્ય દર્શાવી તેમણે ભવિષ્યમાં તેમ ન કરવાનું ભગવાન પાસે વચન લીધું. ભગવાન બે માસ કપિલવસ્તુમાં રહ્યા પછી અનપિયા આમ્રવનમાં આવ્યા. તે સમયે તેમના સ્વજનો અને શાક્યોમાંથી જે કેટલાક તેમના શિષ્યો થયા તેમાં આનંદ, મહાનામ દેવદત્ત અને અનિરુદ્ધ તો તેમના પિતરાઈ ભાઈઓ જ હતા. તેમાંથી આનંદ નિરંતર તેમની સાથે રહેતો અને તેમનો પટ્ટશિષ્ય બન્યો હતો. દેવદત્ત પ્રથમ તેમનો શિષ્ય બન્યો પછીથી પ્રતિસ્પર્ધી બની તેમના પર કલંક લગાવતાં પણ ચૂક્યો ન હતો. ઉપાલી જાતનો હજામ હતો પણ તેની ધાર્મિક વૃત્તિ બેહદ હતી અને બુદ્ધિ પણ વિચક્ષણ હતી તેથી તે સંઘનો મોટો નાયક બન્યો હતો.
ગુરુ તરીકે બુદ્ધ ભગવાને અનેક શિષ્યો કર્યા. ઊંચનીચ, રાયક, બ્રાહ્મણ-ચાંડાલ, સંન્યાસી-ગૃહસ્થી, પુરુષો-સ્ત્રીઓ એમ સર્વ પ્રકારના શિષ્યો થયા. કોસલનો પ્રસેનજિત, કોશામ્બીનો ઉદયન, મગધનો બિંબિસાર - રાજાઓ હતા.
