________________
૨૪.
ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધ નંદ, રાહુલ જેવા રાજકુમારો હતા. કાશ્યપબંધુઓ, સારિપુત્ર, મોગલાન જેવા અન્ય સંપ્રદાયનું પાલન કરનાર અન્ય ગુરુના શિષ્યો હતા. અંગુલીમાલ જેવો લૂંટારો હતો. ઉપાલી હજામ ! હતો અને આમ્રપાલી જેવી ગણિકા પણ હતી. તેમાંના કેટલાક શ્રમણ થયા તો બીજાઓ કેવળ તે મત સ્વીકારી ઉપાસક થયા. એમના શિષ્યમંડળમાં બૌદ્ધ ધર્મના પ્રસારક તરીકે જેમના નામોલ્લેખ મળે છે તેમાં કૌડિન્ય અશ્વજિત, સારિપુત્ર, મોગલ્લાન, મહાકાશ્યપ, મહાકાત્યાયન અનિરુદ્ધ, ઉપાલી, પિંડોળા, ભારદ્વાજ, રાહુલ અને મૈત્રેયાણીપુત્ર એ પ્રમુખ છે.
બુદ્ધ ભગવાને પ્રથમ વર્ષાઋતુ વેણુવનમાં ગાળી ત્યારે સુદત્ત નામે શ્રાવસ્તી નગરીનો એક ધનવાન ત્યાં ધર્મશ્રવણાર્થે આવતો. પછીથી તેણે બોદ્ધ ધર્મ અંગીકાર કર્યો. તે ગરીબોનો બેલી અને દાનમાં અગ્રેસર હતો. તેથી તે અનાથપિંડદ નામથી વિખ્યાત થયો. તેણે ભગવાનને શ્રાવતી નગરીમાં આવવાનું નિમંત્રણ આપ્યું હતું. શ્રાવસ્તીમાં તે વખતે રાજા પ્રસેનજિત રાજ્ય કરતો હતો. તેના પુત્રના નામ પરથી ત્યાં આવેલા રમણીયવનનું નામ જેતવન રાખવામાં આવ્યું હતું. અનાથપિંડદે તેની તસુએ તસુ જમીન ઢાંકી શકાય તેટલી આશરે ચોપન કરોડ સોનામહોર આપીને, તે વન રાજકુમાર પાસેથી ખરીદી લીધું અને બુદ્ધના સાધુઓને વાતે એક ભવ્ય વિહાર બંધાવ્યો અને બુદ્ધચરણે અર્પણ કર્યો. આ કીમતી રમણીય ભૂમિ પરથી પછીથી ભગવાને અમૂલ્ય ઉપદેશવચનો આપ્યાં. એ ઉપદેશોનો સંગ્રહ તે ‘ધમ્મપદ ' જે મહત્તામાં હિંદુ ધર્મગ્રંથ માતાની સાથે મૂકી શકાય તેવો સમૃદ્ધ છે. શ્રાવસ્તીની વિશાખા નામે ધનવાન સ્ત્રીએ