________________
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે ૪ર પેઢી તારે, પણ સંન્યાસી સુપુત્ર તો એકોતેર પેઢી તારે.'' આ હતી માની ખૂબી. પુત્રની વૈરાગ્યવૃત્તિને કદી એણે પાછી પડવા દીધી નથી, સદાય એને પાળી-પોષી-ઉછેરી, સફળ બનાવી. દીકરો પરણે, ઘર-વાડી વસાવે અને વંશવેલો લીલોછમ રાખે. આવી ઝંખના મોટા ભાગની માતા સેવતી હોય પણ આ મા કાંઈક જુદી જ માટીની હતી. સોળ વર્ષનો દીકરો ઘર છોડીને જતો રહે છે, અડખેપડખેથી સ્ત્રીઓમાંથી કોઈ બોલી ઊઠે છે, ‘‘આજકાલના છોકરાઓનું આવું! ઉછેરી પાછેરીને મોટા કરીએ અને પછી ઘર મૂકીને થાય વહેતા.''
ત્યારે મા પોતાના દુઃખને ઝાટકો મારી ફેંકી દેતી તરત જ બોલી ઊઠે છે, ““મારો દીકરો કાંઈ મોજમજા માણવા કે નાટકચેટક કરવા ઘર છોડીને નથી ગયો, એ તો વધારે સારા હેતુ માટે ઘર છોડીને ગયો છે. દેશ અને ઈશ્વરની સેવા કરવા એણે ગૃહત્યાગ કર્યો છે, અને મને એનું ગૌરવ છે.''
મા એક તરફ વિન્યાની ગુરુ હતી તો બીજી તરફ વિન્યાની વડાઈ પણ એ જાણતી-સમજતી હતી. જે બાબતમાં બીજા કોઈ તરફથી સંતોષ-સમાધાનકારક પ્રત્યુત્તર નહીં મળે તે વિન્યા પાસેથી મળી શકશે એવો એને વિશ્વાસ હતો. એક વખતે માએ ચોખાના એક લાખ દાણા ગણીને ઈશ્વરને સમર્પિત કરવાનો સંકલ્પ કર્યો. પ્રભુને ચરણે પ્રસાદ ધરવાનો હતો, એકે ચોખો ખંડિત હોય તે તો કેમ ચાલે? અક્ષત ચોખા જોઈએ, વળી એક લાખ. એટલે રોજ ચોખા ગણવાનો ક્રમ ચાલ્યો.
હવે પિતા હતા વૈજ્ઞાનિક. એ તો સમયને ત્રાજવે તોલે. રોજ આ એકેક દાણો ગણવાનો ધંધો જોયા કરે. એક દિવસ કહે,
