________________
अथातो ब्रह्मजिज्ञासा આ શું એકેક દાણો ગણતી બેઠી છો! એક તોલો ચાવલ જોખીને એમાં ગણી લે કે કેટલા દાણા થાય છે અને પછી હિસાબ કરીને તારા એક લાખ ચોખા પૂરા કરી લે તો ઘડીકમાં વાત પતી જશે. અને એવું લાગે તો મૂઠી બે મૂઠી ચોખા વધારે જ નાખી દેવા એટલે ઓછા પડવાનો કશો ડર જ નહીં.''
પિતાની દલીલ સામે મા કોઈ વળતો જવાબ તો આપી ના શકી, પરંતુ એમની વાતને અંદરથી કોઈ ટેકો મળ્યો નહીં. બહાર ગયેલો વિનુ જ્યારે ઘેર આવ્યો ત્યારે તરત માએ પૂછ્યું, ‘‘વિન્યા, ચોખાના આ લાખ દાણા એકેક ગણીને અર્પણ કરવાનો રિવાજ છે, તો તેનું શું રહસ્ય છે, કહે જોઉં!''
મા, તું આ રોજ એકેક દાણો ગણી ગણીને, જોઈ – તપાસીને અક્ષત દાણો પ્રભુને ચડાવે છે, તે કોઈ ગણિતનું કામ નથી. એ તો છે ભક્તિ. પ્રત્યેક દાણો પસંદ થતી વખતે ઈશ્વરના નામની એટલી ગાંઠ પાકી બંધાય છે, ઈશ્વરચરણોમાં તદ્રુપતા સધાય છે, આ જ વાતનું મહત્ત્વ છે! ત્રાજવામાં એકીસાથે જોખી નાખીએ તો આ ભક્તિ થોડી મળે?''
માને ગળે એકદમ વાત ઊતરી ગઈ. એ રાતે પિતાજીને પણ જવાબ સાંભળી નિરુત્તર થઈ જવું પડ્યું. ભક્તિનું માહાભ્ય ગાતાં આ જ વાતને જુદી રીતે વિનોબાએ કહી છે કે શિવજીને માથે ઘડો ભરીને પાણી એકસામટું રેડી દઈએ તો પણ ચાલે, પરંતુ આપણે તો એમના શિરે એકેક ટીપું ટીપું... અભિષેક કરીએ છીએ. આ છે ભક્તિનું રહસ્ય: સતત ભરતું ઝરણું!
પૌરાણિક શાસ્ત્રો પ્રત્યે જોવાની વિનોબાની દષ્ટિ નાનપણથી જ આવી વિધાયક હતી. પુરાણપુરુષોએ એક રિવાજ ચલાવ્યો,
