________________
૧૯
હુદેખિયાની સુલેહ
બંને પક્ષના મુખ્ય મુખ્ય માણસો ભેગા થયા. સુલેહની શરતો લખાવા માંડી. મહંમદસાહેબ બોલતા જતા હતા અને અલી લખતા જતા હતા. મહંમદસાહેબ બોલ્યા, “અલ્લાના નામ પર જે દયાળુ અને માયાળુ છે,” એટલે કુરેશીઓએ તેમને રોકયા અને લખાવ્યું: “અલ્લા તારા નામ પર.” મહંમદસાહેબે તે માન્ય રાખ્યું અને આગળ લખાવવા માંડયું, “મહંમદ, અલ્લાના રસૂલ તરફથી.” કુરેશીઓએ ફરીથી તેમને અટકાવ્યા અને લખાવ્યું: “અબદુલ્લાના પુત્ર મહંમદ તરફથી.” મહંમદસાહેબે એ પણ તરત જ માન્ય રાખ્યું અને પોતાને હાથે છેકીને સુધાર્યું. મુખ્ય શરતો આ નક્કી થઈ:
૧. કુરેશીઓમાંનો કોઈ પોતાના વડીલોને કે સરદારને પૂછ્યા સિવાય મહંમદ પાસે જાય તો તેને કુરેશીઓ પાસે પાછો મોકલવામાં આવે. ૨. મુસલમાનોમાંથી કાઈ મક્કાવાળાઓ પાસે ચાલ્યો જાય તો તેને પાછો આપવામાં નહીં આવે.
૩. દરેક કબીલાને પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે, કુરેશીઓ સાથે અથવા મહંમદ સાથે મળીને રહેવાની છૂટ હોય.
૪. આ વખતે મુસલમાનો હુજ કર્યા વગર ત્યાંથી જ પાછા મદીના ચાલ્યા જાય.
૫. આવતાં દસ વરસ સુધી કુરેશીઓ અને મુસલમાનો વચ્ચે લડાઈ બંધ રહે.
૬. આવતે વરસે મુસલમાનોને હુજ કરવા મક્કા આવવાની અને ત્રણ દિવસ સુધી મક્કામાં રહેવાની છૂટ રહેશે.
કુરેશીઓ અને મહંમદસાહેબની વચ્ચેની આ સુલેહ ‘હુદેબિયાની સુલેહ'ના નામથી પ્રખ્યાત છે. તેની છેલ્લી બે શરતો મહંમદસાહેબના સંતોષ માટે પૂરતી હતી.
૬
