________________
પ૪
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ ગયા તેમાંના કેટલાકને પોતાનો ધર્મ સાચવવા માટે ઘણું ખોવું પડ્યું હતું. તેઓમાં સુહેબ નામનો એક નાની હતો. સુહેબ પહેલાં ગુલામ હતો. તેના માલિકે તેને આઝાદ કરી દીધો હતો. આઝાદ થઈને સુહેબે મક્કામાં વેપાર શરૂ કર્યો. થોડા વખતમાં તે મક્કામાં તવંગરમાં તવંગર લોકોમાંનો એક ગણાવા લાગ્યો. મુસલમાન થઈને તેણે જ્યારે મક્કાથી મદીના જવાનો વિચાર કર્યો ત્યારે મક્કાના લોકોએ તેને એ શરતે જ જવા દેવા કહ્યું કે તે પોતાની ધનદોલત અને જરજમીન મક્કામાં જ મૂકી જાય અને હમેશ માટે તેની આશા છોડી દે. સુહેબે એમ જ કર્યું. તેણે પોતાની બધી માલમતા છોડી પણ પોતાના પેગંબરનો સાથ ન છોડ્યો.
ઈ. સ. ૬૧૦થી ઈ. સ. ૬૨૨ સુધીનાં તેર વરસમાં જે દૃઢતા, વિશ્વાસ, ધીરજ અને હિંમતથી તરેહ તરેહની મુસીબતો વેઠતાં વેઠતાં મહંમદસાહેબે પોતે જેને પોતાના દેશ અને દુનિયા બનેનાં દુ:ખોનો એક જ ઇલાજ માનતા હતા તે સત્યનો પ્રચાર કરવાનું ચાલુ રાખ્યું, એ જગતના ઇતિહાસમાં એક અનોખી વસ્તુ હતી. આ તેર વરસોમાં માંડ ત્રણસો માણસોએ તેમનો ધર્મ સ્વીકાર્યો. તેમાંના ૧૦૧ ઇથિયોપિયા ચાલ્યા ગયા હતા અને બાકીના ઘણા હવે પોતાનાં ઘરબાર અને જરજમીન હંમેશને માટે છોડીને પોતાના પેગંબર પાસે મદીના આવી ગયા હતા.
જે રીતે અરબસ્તાનમાં પેગંબરે સતત ૧૩ વરસ સુધી દરેક દિશાએથી મળતી નિરાશા, ધમકીઓ, બેપરવાઈ અને તકલીફોનો સામનો કરતાં કરતાં પોતાનો વિશ્વાસ અટળ રાખ્યો, લોકોને બૂરાં કાર્યો માટે પશ્ચાત્તાપ કરવાનો ઉપદેશ આપ્યો અને એક ઈશ્વરને માનવાનો ઇનકાર કરનારા પોતાના શહેરવાળાઓને ઈવરના કોપનો ડર બતાવ્યો- તે બધી પ્રવૃત્તિનો બીજો નમૂનો જગતના ઇતિહાસનાં પૃષ્ઠોમાં શોધ્યો જડતો નથી. થોડાંક વફાદાર પુરુષો અને સ્ત્રીઓને સાથે લઈને અને પોતાની ભાવિ સફળતાની આશા પર ભરોસો રાખીને બધી જાતનાં અપમાન, ધમકીઓ અને મુસીબતો તેઓ ધીરજપૂર્વક સહન કરતા રહ્યા.”
1. Life of Mohammed, by Sir William Muir, Vol. IV, pp. 314-15.
