________________
મુસીબતોનાં તેર વરસ
૪૧ કરવી અને પડોશીઓના હકોનો ખ્યાલ રાખવો–એને અમારો ધર્મ ઠરાવ્યો. તેણે અમને કહ્યું કે કોઈની પણ માબહેન વિશે ગંદી ભાષા ન વાપરો, અને નબાપા કે કોઈ અનાથનો માલ પચાવી ન પાડો. તેણે અમને હુકમ કર્યો કે પાપોથી દૂર ભાગો અને બૂરાઈથી બચતા રહો, નમાજ પઢો, દાન આપો, અને ઉપવાસ કરો. અમે તેની વાત માની છે. અને કેવળ એક નિરાકાર ઈશ્વરની પૂજા તથા ઈશ્વર સાથે બીજા કોઈને સામેલ ન કરવાની બાબતમાં તેના કહેવા પ્રમાણે અમે અમલ કરવો શરૂ કર્યો. એટલા જ માટે અમારી કોમવાળા અમારી વિરુદ્ધ ખડા થયા. એક નિરાકારની પૂજા છોડીને અમે લાકડાંની, પથ્થરની અને બીજી વસ્તુઓની મૂર્તિઓને ફ્રી પાછા પૂજવા માંડીએ તેને માટે તેમણે અમને દુ:ખ દીધાં, તેમણે અમને બહુ હેરાન કર્યા અને અમારું ઘણું નુકસાન કર્યું.
જ્યારે અમે જોયું કે અમે તેમની સાથે સહીસલામત રહી શકીએ તેમ નથી ત્યારે અમે આપના દેશમાં આશરો શોધ્યો. અમને વિશ્વાસ છે કે આપ અમને એમના જુલમોથી બચાવશો.*
મક્કાથી આવેલા કુરેશીઓના માણસોએ નજાથી આગળ રાવ ખાધી કે મુસલમાનો હજરત ઈશુને ખુદાનો પુત્ર નથી માનતા. બાદશાહે જાફરને પૂછયું. તેણે કુરાનની જે આયતોમાં ઈશુને પેગંબર માનવામાં આવ્યા છે તે સંભળાવી. કટ્ટર ખ્રિસ્તીઓની પેઠે નક્કાશી પોતે કોઈને “ખુદાનો પુત્ર માનતો નહોતો. તેના પર ખ્રિસ્તી સુધારકો-એરિયસ અને નેસ્કોરિયસના સ્વતંત્ર વિચારોની અસર પડેલી હતી. આ બધી વસ્તુઓની નજાશી પર એટલી સારી અસર થઈ કે તેણે મુસલમાનોને કુરેશીને હવાલે કરવાને બદલે પોતાને ત્યાં રાખી લીધા અને કુરેશીઓના માણસોને તેમના કીમતી નજરાણા સહિત અરબસ્તાન પાછા મોકલ્યા.
મહંમદસાહેબે આ ખ્રિસ્તી બાદશાહનો ઉપકાર હંમેશાં યાદ રાખ્યો. ઘણા સમય પછી જ્યારે તેના મૃત્યુની ખબર તેમને પહોંચી ત્યારે તેમણે તેના આત્માના કલ્યાણ માટે, પોતે મુસલમાનો માટે નમાજ પઢતા.
7. The Spirit of Islam, by Syed Amir Ali, pp. 100-1
