________________
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ તો પામત જ, જન્મથી બધાં માણસો આદમની પેઠે નિષ્પાપ હોય છે, સૌ પોતપોતાનાં સારાંમાઠાં કર્મોનું ફળ ભોગવે છે, આદમનાં કર્મોનું નહીં; અને પાપને ધોવા માટે સત્કૃત્યોની જરૂર છે; કેવળ બાપ્ટિઝમના પાણીથી પાપો ધોવાઈ શકે નહીં.” આટલા જ કારણે પિલેશિયસની અને તેના મતને સાચો માનનારાઓની માલમિલકત જપ્ત કરીને તેમને બધાને રોમના રાજ્યની બહાર કાઢી મૂકવામાં આવ્યા હતા.
સરિયાના એક પ્રખ્યાત પાદરી નેસ્તોરિયસે કહ્યું કે મરિયમને ઈવરની મા’ કહેવી એ બરાબર નથી, “હજરત ઈશુની મા કહેવી જોઈએ. આથી તરત જ ખ્રિસ્તી મહંતોમાં બે પક્ષ પડી ગયા. પહેલા વિવાદ થયા, પછી બળવા થયા અને પછી પુષ્કળ લોહી રેડાયું. છેવટે ઈશ્વરની માવાળો પક્ષ જીન્યો. રોમના સમ્રાટના હુકમથી નેસ્લોરિયસને પહેલાં દેશનિકાલ કરીને આફ્રિકા મોકલી દેવામાં આવ્યો અને પછી ત્યાં તેના મરણ પહેલાં તેની અપવિત્ર જીભ કાપી નાખવામાં આવી. યુરોપનો એક વિદ્વાન લખે છે:
આ ઝઘડાઓને કારણે મોટાં મોટાં શહેરોમાં ઘણી મુનામરકી થતી અને લોહી રેડાતું. નાનામોટા બધા લોકોમાં બેઈમાની અને દુરાચરણ વધી પડ્યાં હતાં. આ પરથી સ્પષ્ટ જણાતું હતું કે ખ્રિસ્તી ધર્મ રાજ્ય સાથે મળીને એટલો નીચો પડયો હતો કે લોકોનાં હૃદયોને દુરાચાર તરફ ખેંચાતાં અટકાવીને તેમને બચાવી શકતો નહોતો. ધર્મનો આત્મા નાશ પામ્યો હતો, અને તેની જગ્યાએ ધર્મના સિદ્ધાંત વિશેના વિવાદો બાકી રહ્યા હતા. અને આ વિવાદો પણ પાગલોના વિવાદો હતા.*
મહંમદસાહેબના જન્મના સમયના પ્રિસ્તી ધર્મ અને લોકોનાં જીવન ઉપર થયેલી તેની અસર એ બંનેનું વર્ણન કરતાં તે જ વિદ્રાન આગળ ચાલતાં લખે છે :
૧. ખ્રિસ્તી ધર્મને એક મુખ્ય સંસ્કાર જે ખ્રિસ્તી ધર્મની દીક્ષા આપતી વખતે કરવામાં આવે છે. -અનુવાદક
2. A History of Intelleciual Development of Europe, by J. N. Draper, Vol. 1, P. 289.
